Ασημίνα Καραφέρη, τ. προϊσταμένη τμ. περιτοναϊκής κάθαρσης, Παν. Γεν. Νοσ. “Αττικόν”
Η περιτοναϊκή είναι μέθοδος εξωνεφρικής κάθαρσης που χρήζει κατάλληλα καταρτισμένο και εκπαιδευμένο νοσηλευτικό προσωπικό, έτοιμο να προσφέρει εξατομικευμένη νοσηλευτική φροντίδα στους ασθενείς.
Ο νοσηλευτής περιτοναϊκής κάθαρσης χαρακτηρίζεται πρώτα πρώτα από τις γνώσεις του και κατά δεύτερο από το προφίλ του. Οφείλει να γνωρίζει τις διαδικασίες εξωνεφρικής κάθαρσης και για ποιό σκοπό γίνονται, τις τεχνικές που εφαρμόζονται σε αυτήν, καθώς επίσης, τον άριστο χειρισμό των μηχανημάτων και τον τρόπο προσέγγισης του ασθενή και της οικογένειάς του.
Ο νοσηλευτής πρέπει να διαθέτει οξυμένη αντίληψη γιατί καλείται να λειτουργήσει με το σύνολο των αισθήσεών του. Πρέπει να διακρίνεται από υψηλό αίσθημα ευθύνης και συνείδησης. Βρίσκεται πάντα σε εγρήγορση, έτοιμος να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε στιγμή επιπλοκές που προέρχονται είτε από τον ασθενή είτε από τα μηχανήματα.
Στο σημείο που οφείλουμε να δώσουμε ιδιαίτερη βαρύτητα, είναι η συμπεριφορά μας απέναντι στους νεφροπαθείς. Καθήκον μας είναι να δημιουργήσουμε κλίμα εμπιστοσύνης και ασφάλειας, που θα βοηθήσει στην καλή συνεργασία με τον ασθενή και το οικογενειακό του περιβάλλον. Ο τρόπος προσέγγισής του παίζει καθοριστικό ρόλο στην δημιουργία καλής ψυχολογίας και αποδοχής του προβλήματός του, πείθοντάς τον με απλά και κατανοητά λόγια ότι είναι το σημαντικότερο μέλος της ομάδας και έχει το κύριο λόγο στη λήψη αποφάσεων για τη θεραπεία του.
Επίσης ένα ιδιαίτερο γνώρισμα είναι η ικανότητα που διαθέτει ο νοσηλευτής-τρια στον τομέα της εκπαίδευσης. Είναι το βασικότερο σημείο της θεραπείας του καθώς από κει ξεκινάει και η πορεία της νόσου του ασθενούς. Σωστή εκπαίδευση και καλή συνεργασία σημαίνει και καλή πορεία του ασθενούς.
Eνημέρωση του ασθενή για την πάθηση του εξηγώντας τον ορισμό της ΧΝΑ και τις λειτουργίες του νεφρού.
Ο τεχνητός νεφρός διακρίνεται στα ακόλουθα είδη: την αιμοκάθαρση, την αιμοδιήθηση και τέλος την αιμοδιαδιήθηση.
Μέθοδος κατά την οποία υγρό διύλισης εισέρχεται στην περιτοναϊκή κοιλότητα και με τη διαδικασία της διάχυσης ουραιμικές τοξίνες κινούνται μέσω της μεμβράνης από την κυκλοφορία του αίματος στο υγρό κάθαρσης. Η αφαίρεση των υγρών γίνεται με τη διαδικασία της ώσμωσης.
Η επιλογή του τεχνητού νεφρού ως μέθοδο αντιμετώπισης της Χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας παρουσιάζει μια σειρά από πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα για τα οποία θα πρέπει να ενημερωθεί ο ασθενής, έτσι ώστε να γνωρίζει τι πρόκειται να αντιμετωπίσει.
Σε περίπτωση που επιλεγεί η περιτοναϊκή κάθαρση σαν μέθοδος πρέπει να τονιστούν τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά της.
Αφού ο ασθενής επιλέξει να ακολουθήσει τη μέθοδο της Π.Κ. εξετάζεται αν τηρεί ορισμένες προϋποθέσεις (κριτήρια) ένταξης ή σε αντίθετη περίπτωση κριτήρια αποκλεισμού.
Αυτά είναι τα εξής:
Επιθυμία ασθενή / Μικρά παιδιά / Διαβητικοί / Ασθενείς που σύντομα πρόκειται να μεταμοσχευθούν / Προβλήματα αγγειακής προσπέλασης / Υπέρταση, δύσκολα ρυθμιζόμενη / Βαριά αναιμία / Τόπος διαμονής / Εργαζόμενοι ασθενείς / Κακή ανοχή στην αιμοκάθαρση
Τύφλωση / Ημιπληγία / Διαταραχές κινητικότητας / Βαριές αναπηρίες / Κολοστομία / Διανοητική στέρηση / Ψυχικές διαταραχές / Εκτεταμένες χειρουργικές επεμβάσεις στην κοιλιακή χώρα / Ανικανότητα εκπαίδευσης / Μη συνεργάσιμοι ασθενείς
Από τη στιγμή που ο ασθενής μας όχι μόνο δηλώσει την επιθυμία του για ένταξη στην περιτοναϊκή κάθαρση αλλά και κριθεί κατάλληλος με βάση τα παραπάνω κριτήρια γίνεται ενημέρωση του ιδίου καθώς και της οικογένειάς του ανάλογα με το μορφωτικό πνευματικό και κοινωνικό επίπεδο, καθώς επίσης και την ηλικία του, για τον τρόπο λειτουργίας της μεθόδου και τη διαδικασία που είναι υποχρεωμένος να ακολουθήσει.
Στη συνέχεια γίνεται επίδειξη του υλικού που θα χρησιμοποιεί με διάφορες εικόνες, slides, dvd, σάκους διαλυμάτων, εξαρτήματα και συνδετικές γραμμές.
Η εκπαίδευση γίνεται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο που αν είναι δυνατό να μοιάζει με το οικείο περιβάλλον του. Στην εκπαίδευση εκτός από τον ίδιο ζητάμε να συμμετέχει άτομο από το άμεσο οικογενειακό του περιβάλλον ή αν δεν υπάρχει κάποιο άλλο οικείο του πρόσωπο. Φροντίζουμε να έρθει σε επαφή με άλλους περιτοναϊκούς ασθενείς της μονάδος για να συζητήσει μαζί τους.
Αφού τελειώσει η ενημερωτική-θεωρητική εκπαίδευσή του, προχωράμε στο πρακτικό μέρος της εκπαίδευσης. Γίνεται ο προεγχειρητικός έλεγχος και στη συνέχεια η τοποθέτηση περιτοναϊκού καθετήρα.
Αμέσως μετά ξεκινάει η εκπαίδευση αλλαγής σάκου, που γίνεται από τον νοσηλευτή-τρια και η παρακολούθηση της διαδικασίας από τον ασθενή. Μετά την τρίτη μέρα από την τοποθέτηση του καθετήρα ο νεφροπαθής καλείται από τον νοσηλευτή να συμμετέχει στη διαδικασία εκπαίδευσης παρακολουθώντας την αλλαγή του σάκου και τους κανόνες ασηψίας – αντισηψίας.
Τονίζεται ιδιαίτερα ο τρόπος πλυσίματος και καθαριότητας του χώρου και των χεριών. Δίνεται έμφαση στον τρόπο απολύμανσης του σάκου και των υλικών που θα χρησιμοποιηθούν.
Ο νοσηλευτής παρακολουθεί κάθε άστοχη κίνηση και διορθώνει διακριτικά φροντίζοντας να προλαμβάνει πιθανά λάθη.
Ανάλογα με το πρωτόκολλο της εκάστοτε μονάδας δίνονται οδηγίες και διδάσκεται για τη σωστή φροντίδα του Σ.Ε., καθαρίζοντάς το με αντισηπτικό διάλυμα που τοποθετείται σε αποστειρωμένες γάζες, φυσιολογικό ορό και BETADIN SOLUTION και επίθεμα.
Ο νεφροπαθής διδάσκεται να επιλέγει τον τύπο του διαλύματος ως προς την περιεκτικότητά του σε γλυκόζη. Η επιλογή καθορίζεται με βάση τη διατροφή και την ημερήσια πρόσληψη και αποβολή υγρών με σκοπό τη διατήρηση ισορροπίας στον οργανισμό. Επίσης, διδάσκεται για την αναγνώριση σημείων που αποτελούν ένδειξη κατακράτησης ή υπερβολικής απώλειας υγρών.
Ο νεφροπαθής διδάσκεται την τεχνική ενδοπεριτοναϊκής χορήγησης φαρμάκων, για χορήγηση ηπαρίνης, ινσουλίνης και αντιβιοτικών
Μερικές ημέρες πριν την προγραμματισμένη έξοδο του ασθενούς ο νοσηλευτής ενημερώνει για τις κοινωνικές παροχές και τη διαδικασία έγκρισης και χορήγησης του υλικού που απαιτείται για την εφαρμογή της μεθόδου. Κατόπιν γίνεται ο προγραμματισμός της θεραπείας του από τον γιατρό
Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δώσουμε στην ψυχολογική υποστήριξη του ασθενούς προσφέροντας από την πλευρά μας προσωπική και όχι απρόσωπη φροντίδα για να δημιουργήσουμε ένα κλίμα καλής συνεργασίας, εμπιστοσύνης και ασφάλειας στο οποίο θα μπορεί ο ασθενής να αισθάνεται οικεία, να εκφράζει τους προβληματισμούς του και τις απορίες του τις οποίες θα είμαστε και σε θέση να επιλύσουμε.
Ο κάθε νεφροπαθής έχει τις ιδιαιτερότητές του οι οποίες θα πρέπει να γίνονται σεβαστές και αποδεκτές λαμβάνοντας πάντα υπόψη μας ότι η συμπεριφορά τους απορρέει από τη χρονιότητα της πάθησής τους.
Η ακρόαση του νεφροπαθούς είναι ότι καλύτερο για την ψυχολογική του στήριξη.
Ορισμένοι άνθρωποι φέρονται γενναία σε μια άτυχη στιγμή της ζωής τους. Οι νεφροπαθείς όμως είναι γενναίοι κάθε μέρα. Αυτοί είναι οι καθημερινοί απλοί ήρωες.
ΠΗΓΗ: Νεφρολογικό περιοδικό Dialysis Living
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Π.Ν.Ζηρογιάννης, Α.Αγραφιώτης, Ν.Ντόμπρος, Δ.Τσακίρης, «Περιτοναϊκή κάθαρση», Ελληνική Νεφρολογική Εταιρεία, Αθήνα, 1995.
Α.Θεοδωρίδου, «Ο ρόλος του Νοσηλευτή-Επιλογή Ασθενούς» 2ο Συμπόσιο Περιτοναϊκής Κάθαρσης, Αθήνα 1995.
Α.Παπασημακοπούλου, «Εκπαίδευση και παρακολούθηση νεφροπαθούς» 2ο Συμπόσιο Περιτοναϊκής Κάθαρσης, Αθήνα 1995.