Αγγειακές Προσπελάσεις και Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια.

Ποια είναι τα είδη των αγγειακών προσπελάσεων που μπορεί να κατασκευάσει ο αγγειοχειρουργός σου;

Η συσκευή αιμοκάθαρσης χρειάζεται πρόσβαση στο αίμα που κοιλάει στα αγγεία του σωματός σου έτσι ώστε να το οδηγήσει μέσα της, να το καθαρίσει και ύστερα να το επιστρέψει στο σώμα.

Οι πολλαπλές παρακεντήσεις που απαιτούνται είναι μια αρκετά επώδυνη και δύσκολη τεχνικά διαδικασία στις υπάρχουσες φλέβες και αρτηρίες του σώματος. Έτσι ειδικές χειρουργικές τεχνικές πρέπει να εφαρμοστούν για να κατασκευαστεί μία περιοχή η οποία να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για επανειλημένες παρακεντήσεις.

Μία μέθοδος είναι η κατασκευή μίας αρτηριοφλεβικής επικοινωνίας (fistula). Με αυτή την τεχνική μία αρτηρία και μία φλέβα ενώνονται σε κάποιο σημείο τους με ράμματα. Οι αρτηρίες μεταφέρουν αίμα από την καρδιά προς όλα τα μέρη του σώματος κάτω από υψηλές πιέσεις. Οι φλέβες συλλέγουν αίμα από το σώμα και το επιστρέφουν πίσω στην καρδιά ύπο χαμηλές πιέσεις. Έτσι, όταν ενώνεται μία αρτηρία με μία φλέβα η φλέβα διατείνεται (φουσκώνει) καθώς αίμα υψηλής πίεσης ρέει μέσα σε αυτή από την αρτηρία. Μέσα σε έξι μήνες από την επέμβαση η φλέβα μεγαλώνει σημαντικά και γίνεται πιο παχιά και πιο σκληρή έτσι ώστε μαζί με το αυξημένο μέγεθός της να αποτελεί ιδανική περιοχή παρακεντήσεων για σύνδεση με το μηχάνημα αιμοκάθαρσης.

Υπάρχουν φορές όπου τα αγγεία ενός ασθενούς είναι πολύ μικρά και ευαίσθητα για να κατασκευαστεί μία αρτηριοφλεβική επικοινωνία. Σε αυτές τις περιπτώσεις ένα κομμάτι με τη μορφή ενός σωλήνα από ειδικό πλαστικό υλικό, το οποίο ονομάζουμε αγγειακό μόσχευμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ενώσει την αρτηρία με τη φλέβα. Το αίμα που ρέει μέσα από αυτό το αρτηριοφλεβικό μόσχευμα μπορεί να ληφθεί με παρακέντηση του μοσχεύματος με τις βελόνες αιμοκάθαρσης και να οδηγηθεί προς τη συσκευή αιμοκάθαρσης.

Πώς γίνεται η επέμβαση μίας αγγειακής προσπέλασης;

Πάντα να ακολουθείς τις οδηγίες του γιατρού σου κατά την προετοιμασία για την επέμβαση. Αυτοί που είναι δεξιόχειρες συνήθως χειρουργούνται στο αριστερό χέρι, και αυτοί που είναι αριστερόχειρες, χειρουργούνται στο δεξί χέρι. Εάν χρειάζεται να γίνει αιμοληψία πριν από το χειρουργείο για την διενέργεια ειδικών εξετάσεων, ζήτα πάντοτε αυτή να γίνει από το χέρι που ΔΕΝ θα χειρουργηθεί.

Στο χειρουργείο, η χειρουργική επιφάνεια πλένεται με ειδικό αντισηπτικό υγρό και η περιοχή της τομής αναισθητοποιείται με ένεση τοπικού αναισθητικού. Μπορεί ακόμα να λάβεις φάρμακα που θα σε χαλαρώσουν και θα σου φέρουν μία ελαφρά υπνηλία. Επιπλέον, χορηγούνται αντιβιωτικά για να μειωθεί η πιθανότητα μίας λοίμωξης. Στις περισσότερες περιπτώσεις η όλη επέμβαση διαρκεί περίπου 90 λεπτά.

Εν συνεχεία, όσον αφορά την fistula πραγματοποιείται μία τομή η οποία επιτρέπει στον αγγειοχειρουργό να φέρει κόντά μία αρτηρία και μία φλέβα έτσι ώστε να συνδεθούν σε ένα σημείο μεταξύ τους. Όσον αφορά το αγγειακό μόσχευμα πραγματοποιούνται δύο μικρές τομές και κατασκευάζεται ένα τούνελ κάτω από το δέρμα μέσα στο οποίο τοποθετείται το μόσχευμα. Το ένα άκρο του μοσχεύματος ράβεται στην αρτηρία και το άλλο στην φλέβα, έτσι ώστε το αίμα να ρέει ταχέως από την αρτηρία προς την φλέβα δια μέσω του μοσχεύματος.

Υπάρχουν κίνδυνοι από την τοποθέτηση ενός αγγειακού μοσχεύματος στο χέρι μου;

Ο κίνδυνος μίας λοίμωξης υπάρχει σε κάθε επέμβαση. Όταν αυτό συμβεί κάποιες φορές μπορεί να αντιμετωπιστεί επιτυχώς μόνο με αντιβιωτικά. ‘Aλλες φορές όμως μπορεί να χρειαστεί η αφαίρεση του μοσχεύματος και η τοποθέτηση ενός άλλου σε άλλο σημείο του σώματος. Αν αυτό συμβεί μπορεί προσωρινά να χρειαστεί τοποθέτηση ενός καθετήρα αιμοκάθαρσης είτε σε φλέβα του λαιμού είτε σε φλέβα του πάνω μέρους του μηρού.

Εάν η ροή του αίματος μέσα στο μόσχευμα είναι τόσο μεγάλη, έτσι ώστε μικρή ποσότητα αίματος να φτάνει μέχρι το άκρο του χεριού, μπορούν αν εμφανιστούν συμτώματα όπως πόνος, μούδιασμα ή αίσθημα ψύχους στο χέρι. Αυτό μπορεί να απαιτήσει μία επανεπέμβαση για να περιοριστεί η ροή του αίματος μέσα στο μόσχευμα και να αυξηθεί η ροή του αίματος προς το χέρι.

Τι να περιμένω μετά την επέμβαση τοποθέτησης ενός μοσχεύματος αιμοκάθαρσης;

Μετά την επέμβαση συνήθως κανείς περιμένει λίγο πρήξιμο μερικές εκχυμώσεις και γενικά ενόχληση κατά την κίνηση του χεριού. Αυτά είναι αναμενόμενα και απλά παυσίπονα μπορούν να συνταγογραφηθού για την αντιμετώπισή τους. Οι γενικοί κανόνες που πρέπει να θυμάται κανείς μετά το χειρουργείο είναι:

• Κράτησε το χέρι τεντωμένο και ανυψωμένο πάνω από το επίπεδο της καρδιάς (πάνω σε μαξιλάρι όταν είσαι ξαπλωμένος και ανυψωμένο όταν κάθεσαι).
• Διατήρησε την τομή στεγνή και καθαρή (με αλλαγές των επιθεμάτων του τραύματος σύμφωνα με τις υποδείξεις του γιατρού).
• Απέφυγε κάθε πίεση στο χέρι καθώς και κάθε περιστροφική κίνηση.
• Ξεκουράσου, διατήρησε την δίαιτα που σου συνέστησε ο νεφρολόγος σου και λάμβανε κανονικά τα φάρμακά σου.
• Ο αγγειοχειρουργός μπορεί να σου συστήσει να κάνεις ειδικές ασκήσεις όπως να πιέζεις περιοδικά μία ελαστική μπάλα.

Πότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί το μόσχευμα;

Μετά την υποχώρηση του πρηξίματος, θα είσαι σε θέση να διακρίνεις το περίγραμμα του μοσχεύματος κάτω από το δέρμα σου. Τοποθετόντας τα δάκτυλα σου πάνω στο μόσχευμα θα είσαι σε θέση να αισθανθείς μία δόνηση η οποία δηλώνει την ροή του αίματος μέσα από αυτό. Όταν επισκευτείς τον γιατρό σου αμέσως μετά το χειρουργείο ζήτα του να ακούσεις με το στηθοσκόπιό του τον ειδικό θόρυβο που κάνει το αίμα καθώς ρέει μέσα από το μόσχευμα. Αυτά τα δύο σημάδια δηλώνουν ότι το μόσχευμα λειτουργεί καλώς.

Πόσο καιρό μένουν ανοικτά τα μοσχεύματα;

Κατά μέσω όρο τα μοσχεύματα μένουν ανοικτά για ένα περίπου χρόνο. Είναι δύσκολο αυτό να το προβλέψει κανείς γιατί κάποια μοσχεύματα κλείνουν μόνο μερικούς μήνες μετά την επέμβαση και άλλα μένουν ανοικτά για χρόνια. Θα καταλάβεις πότε το μόσχευμά σου έκλεισε όταν οι δονήσεις που ένιωθες βάζοντας τα δάκτυλά σου πάνω στο μόσχευμα, εξαφανιστούν ή όταν παύεις να ακούς τον χαρακτηριστικό ήχο με το στηθοσκόπιο πάνω από το μόσχευμα. Το κλείσιμο του μοσχεύματος συνήθως οφείλεται σε ανάπτυξη ουλής στην περιοχή όπου το μόσχευμα συνδέεται με τη φλέβα. Η ουλή αυτή εμποδίζει τη ροή του αίματος και προκαλεί δημιουργία θρόμβου. Όταν συμβαίνει αυτό, δεν είναι επικίνδυνο αλλά θα σε οδηγήσει πάλι στο χειρουργείο για αφαίρεση του θρόμβου και της ουλής και επιδιόρθωση του μοσχεύματος.

Τι πρέπει να κάνω για να προστατέψω την fistula ή το μόσχευμα μου;

• Η λοίμωξη πάντοτε αποτελεί μία σοβορή κατάσταση. Προσπάθησε να διατηρείς την περιοχή γύρω από την fistula ή το μόσχευμα πάντα καθαρή. Να απολυμαίνεις την περιοχή γύρω από την παρακέντηση. Εάν το σημείο παρακέντησης παρουσιάσει πρήξιμο, ερυθρότητα ή οποιαδήποτε είδους εκροή υγρού κάλεσε άμεσα τον γιατρό σου.
• Χρησιμοποίησε το μόσχευμα ή τη fistula σου ΜΟΝΟ για αιμοκάθαρση. Ποτέ δεν πρέπει να χρησιμοποιείες μία αγγειακή προσπέλαση για λήψη αίματος (εκτός απο την φάση της αιμοκάθαρσης) ή για ενδοφλέβια χορήγηση φαρμάκων.
• Μείνε πιστός στην δίαιτα και στις ασκήσεις που ο νεφρολόγος σου έχει συστήσει. Θα αισθάνεσαι καλύτερα και τα αγγεία σου, που είναι γραμμές ζωής, θα μείνουν λειτουργικά για πολύ καιρό.
• Μελανιές που επεκτείνονται στο δέρμα μετά την αφαίρεση της βελόνας παρακέντησης σημαίνει πιθανότατα ότι η αιμορραγία δεν έχει σταματήσει. Ζήτα την βοήθεια του γιατρού για τον έλεγχο της αιμορραγίας.
• Εμφάνιση μάζας που σφύζει σαν σκληρή διόγκωση, χρώματος μπλε ή μαύρου, σε οποιαδήποτε περιοχή πάνω από το μόσχευμα, δηλώνει πιθανόν βλάβη του τοιχώματος του μοσχεύματος από τις επανηλλειμένες παρακεντήσεις. Αυτό χρειάζεται επιδιόρθωση. Ποτέ να μην αφήνεις να γίνονται παρακεντήσεις στο ίδιο πάντα σημείο του μοσχεύματος.
• Μην πιέζεις μία fistula ή ένα μόσχευμα με στενά ρούχα, βραχιόλια ή ρολόγια γιατί μπορεί να διακοπεί η ροή του αίματος. Ακόμα, μην αφήνεις βαριά αντικείμενα πάνω τους, όπως μια σακούλα με ψώνια και να μην κοιμάσαι με το βάρος του σώματος να πέφτει πάνω στην fistula ή το μόσχευμα. Η πίεση πάνω στις αγγειακές προσπελάσεις μπορεί να σταματήσει την ροή του αίματος μέσα σε αυτές.

Πράγματα που ΠΟΤΕ δεν πρέπει να κάνω, όσον αφορά την αγγειακή μου προσπέλαση

• Ποτέ να μην αγγίζω το σημείο που θα μπει η βελόνα της αιμοκάθαρσης (μετά την εφαρμογή του αντισηπτικού), ή κατά την διάρκεια της αιμοκάθαρσης.
• Ποτέ να μην φοράω στενά-εφαρμοστά μανίκια, ρολόγια ή βραχιόλια πάνω από την fistula ή το μόσχευμα.
• Ποτέ να μην πιέζω την fistula ή το μόσχευμα με βαριά αντικείμενα (όπως μεγάλες τσάντες ή σακούλες με ψώνια). Ποτέ να μην κοιμάμαι πάνω στην αγγειακή προσπέλαση ή να μετράω την αρτηριακή πίεση από το χέρι που έχει την αγγειακή προσπέλαση.
• Πότε να μην χρησιμοποιείς την fistula ή το μόσχευμα για λήψη αίματος. Εξαίρεση αποτελεί η συνεδρία της αιμοκάθαρσης. Μόνο τότε επιτρέπεται να ληφθεί αίμα για εκτέλεση εξετάσεων. Ομοίως, ποτέ δεν πρέπει να χρησιμοποιείται η αγγειακή προσπέλαση για χορήγηση φαρμάκων ενδοφλεβίως.

Πράγματα που ΠΑΝΤΑ πρέπει να κάνω, όσον αφορά την αγγειακή μου προσπέλαση

• Πάντα να είναι καθαρό το χέρι πριν από την έναρξη της αιμοκάθαρσης.
• Πάντα να ακολουθείς τις οδηγίες του νεφρολόγου σου, όσον αφορά την δίαιτά σου, τα φάρμακά σου και την προτεινόμενη φυσική άσκηση και δραστηριότητα.
• Πάντα να εφαρμόζεις ελαφρά πίεση στο σημείο της παρακέντησης, μετά την αφαίρεση της βελόνας. Σιγουρέψου, πριν φύγεις από το κέντρο της αιμοκάθαρσης, ότι η αιμορραγία έχει σταματήσει εντελώς.
• Κάθε φορά να χρησιμοποιείς διαφορετικά σημεία παρακέντησης της αγγειακής προσπέλασης. Μπορείς να καταστρώσεις ένα σχέδιο παρακεντήσεων κατά μήκος του μοσχεύματος έτσι ώστε να τα σημεία των παρακεντήσεων να εναλλάσονται από συνεδρία σε συνεδρία.

Πότε θα πρέπει να αναζητήσω ιατρική φροντίδα για την αγγειακή μου προσπέλαση;

• Πρήξιμο, κόκκινο δέρμα, εκροή υγρού ή πυρετός μπορεί να δηλώνουν λοίμωξη.
• Μελανιά που επεκτείνεται μετά την αιμοκάθαρση μπορεί να δηλώνει αιμορραγία της αγγειακής προσπέλασης κάτω από το δέρμα.
• Εμφάνιση σκληρής διόγκωσης που σφύζει κάτω από το δέρμα μπορεί να σημαίνει βλάβη του μοσχεύματος, λόγω επανηλλειμένων παρακεντήσεων στο ίδιο σημείο.
• Πόνος, αδυναμία, μούδιασμα ή αίσθημα ψυχρότητας στο χέρι μπορεί να σημαίνει ότι η ροή του αίματος έχει μειωθεί σημαντικά, μιας και αυξημένη ροή πηγαίνει προς την fistula ή το μόσχευμα.
• Απουσία των χαρακτηριστικών δονήσεων ακουμπώντας την αγγειακή προσπέλαση ή του χαρακτηριστικού ήχου στο στηθοσκόπιο μπορεί να σημαίνει ότι η αγγειακή προσπέλαση έχει βουλώσει.

ΠΗΓΗ : Δρ. Νικόλαος Τσεκούρας Αγγειοχειρουργός