ΜΕΤΡΑ ΑΥΤΟΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΟΦΛΕΒΙΚΗΣ ΑΝΑΣΤΟΜΩΣΗΣ FISTULA

Ειρήνη Ζορμπά,¹ Ανδρέας Λάζαρης² 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η χρόνια νεφρική νόσος (ΧΝΝ) είναι:

• μια προοδευτική πάθηση που επηρεάζει >10% του γενικού πληθυσμού παγκοσμίως, με επιβάρυνση σε >800 εκατομμύρια άτομα
• πιο διαδεδομένη σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, γυναίκες, φυλετικές μειονότητες, με σακχαρώδη διαβήτη και υπέρταση
• επιφέρει ένα πολύ μεγάλο βάρος στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, οι οποίες είναι λιγότερο εξοπλισμένες για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειές της
• έχει αναδειχθεί ως μία από τις κύριες αιτίες θνησιμότητας παγκοσμίως.¹

ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΤΕΛΙΚΟΥ ΣΤΑΔΙΟΥ ΧΝΝΤΣ -ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

1 στους 10 παγκοσμίως νοσεί από κάποιο στάδιο XNN

• Το φορτίο της νόσου στην ΧΝΝ αυξάνεται και αναμένεται να γίνει η πέμπτη πιο κοινή αιτία θανάτου παγκοσμίως ως το 2040.¹
• Στην Ελλάδα, ο αριθμός των ατόμων με ΧΝΝ εκτιμάται ότι ανέρχεται στο 1.000.000 (10% του συνολικού πληθυσμού της χώρας). 
• Το ποσοστό των ατόμων που καταλήγει σε ΧΝΝΤΣ αυξάνεται κατά 2% ετησίως, ενώ στην Ελλάδα περίπου 11.000 άτομα υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση και περίπου 800 σε περιτοναϊκή κάθαρση.² Πίνακα1                                    

ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΞΩΝΕΦΡΙΚΗΣ ΚΑΘΑΡΣΗΣ

Αιμοκάθαρση – Περιτοναϊκή Κάθαρση – Μεταμόσχευση

ΤΙ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ

Οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν την αρτηριοφλεβική αναστόμωση-fistula ως την καλύτερη επιλογή αγγειακής πρόσβασης για την αιμοκάθαρση αφού:

• δεν εμφυτεύεται ξένο υλικό στο σώμα,
• βελτιστοποιείται η ροή εκροής αίματος για αποτελεσματική θεραπεία,
• μειώνεται ο κίνδυνος λοίμωξης,
• μπορεί να πραγματοποιηθεί σε χειρουργείο μιας ημέρας με αποτέλεσμα ο ασθενής να έχει ταχύτερη ανάρρωση και επιστροφή στην καθημερινότητα του.

ΑΡΤΗΡΙΟΦΛΕΒΙΚΗ ΑΝΑΣΤΟΜΩΣΗ-FISTULA

Επίπεδο καρπού:

• μεταξύ της κερκιδικής αρτηρίας και της κεφαλικής φλέβας.

Επίπεδο του αγκώνα:

• μεταξύ της βραχιόνιας αρτηρίας και της κεφαλικής φλέβας, εικόνα^2,3
•  μεταξύ της βραχιόνιας αρτηρίας και της βασιλικής φλέβας (επιφανειοποίηση ή  μετάθεση της βασιλικής φλέβας στο υποδόριο).³

• Περιεγράφηκε για πρώτη φορά το 1966, από τους Brescia και συν. Η μεταφορά της αρτηριακής ροής στη φλέβα προκαλεί μεγάλη αύξηση της φλεβικής ροής.⁴                                                  
• Με την προοδευτική ωρίμανση, η οποία συνήθως διαρκεί περίπου έξι εβδομάδες, το φλεβικό τοίχωμα γίνεται παχύτερο, η φλεβική διάμετρος μεγαλύτερη (>5–6 mm) και η φλεβική ροή φτάνει τα 600 έως 1200 ml/min.⁵ 
• Οι AVF θεωρούνται η βέλτιστη αγγειακή πρόσβαση για αιμοκάθαρση λόγω της δυνατότητας ανθεκτικότητάς τους, του χαμηλότερου κινδύνου μόλυνσης και της μειωμένης ανάγκης για παρέμβαση για τη διασφάλιση της βατότητας σε σύγκριση με τα μοσχεύματα ή τους καθετήρες.⁶  
• Ωστόσο, η βιβλιογραφία και τα μητρώα αποκαλύπτουν υψηλό επιπολασμό αστοχίας των νέων τοποθετημένων AVF που δεν γίνονται ποτέ λειτουργικά (πρώιμη αποτυχία).⁷
• Με βάση το Σύστημα Νεφρικών Δεδομένων των Ηνωμένων Πολιτειών (USRDS), μεταξύ των AVF που τοποθετήθηκαν μεταξύ Ιουνίου 2014 και Μαΐου 2016, το 39% απέτυχε να ωριμάσει επαρκώς.⁸     
• Μια συστηματική ανασκόπηση αναφέρει ότι τα ποσοστά πρωτογενούς βατότητας των AVF ήταν 60% σε 1 έτος και 51% σε 2 χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι σχεδόν οι μισοί ασθενείς είχαν τουλάχιστον μία επανεπέμβαση σε AVF.⁹     
• Η δυσλειτουργία της αγγειακής πρόσβασης ευθύνεται επίσης για σημαντικό ποσοστό αύξησης του κόστους υγειονομικής περίθαλψης, ιδίως κατά το πρώτο έτος της αιμοκάθαρση.¹⁰  

ΤΙ ΘΑ ΕΞΕΤΑΣΟΥΜΕ

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανασκόπηση  και αξιολόγηση ενέργειων και εργαλείων αυτοφροντίδας που μπορούν να αναπτύξουν την καλή λειτουργία και διατήρηση της αρτηριοφλεβικής αναστόμωσης-AVF των ατόμων με ΧΝΝ.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ

Οι νοσηλευτές έχουν βασικό ρόλο στην προώθηση της ανάπτυξης συμπεριφορών αυτοφροντίδας της fistula, παρέχοντας γνώσεις στα άτομα με ΧΝΝ για να:

• αναπτύξουν τις απαραίτητες δεξιότητες για τη φροντίδα του αρτηριοφλεβικού συρίγγιού fistula,
• βελτιώσουν την αυτοφροντίδα τους,
• οι πληροφορίες πρέπει να παρέχονται με δομημένο και συστηματικό τρόπο για να διευκολυνθεί η απόκτηση αυτών των συμπεριφορών.

Είναι σημαντικό ότι το άτομο με fistula πρέπει να κατανοήσει ότι η ανάπτυξη συμπεριφοράς αυτοεξυπηρέτησης είναι μια προφύλαξη που μπορεί να υιοθετήσει, με στόχο να μπορέσει να συμβιβάσει τον τρόπο ζωής του με τη σημερινή κατάσταση της υγείας του.

ΘΕΩΡΙΑ ΑΥΤΟΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΤΗΣ DOROTHEA OREM 

Οι άνθρωποι για να παραμείνουν ενεργοί και λειτουργικοί εμπλέκονται σε συνεχή επικοινωνία και συνδέονται μεταξύ τους. Η αυτοφροντίδα είναι η εκτέλεση ή η πρακτική των δραστηριοτήτων που τα άτομα ξεκινούν και εκτελούν για λογαριασμό τους για να διατηρήσουν τη ζωή, την υγεία και την ευημερία τους. Εικόνα ⁴

Οι συμπεριφορές αυτοφροντίδας μαθαίνονται και αποκτώνται κατά τη διάρκεια της ατομικής διαδικασίας ανάπτυξης μέσω διαπροσωπικών σχέσεων και πλαισίων (γνωστικών και αντιληπτών δεξιοτήτων) με αποτέλεσμα τον εντοπισμό καταστάσεων που θέτουν σε κίνδυνο την AVF.¹¹

ΑΥΤΟΦΡΟΝΤΙΔΑ – ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η εκπαίδευση των ατόμων εφαρμόζεται με:

• ξεκάθαρα πρωτόκολλα παρέμβασης από την διεπιστημονική ομάδα,
• κατάλληλο υλικό: παροχή γραπτών φυλλαδίων, εικόνων, βίντεο, μέσα κοινωνικής δικτύωσης,
• εξατομικευμένη εκπαίδευση: συζητήσεις για προβληματισμούς και πιθανά εμπόδια, κατά τον συστηματικό έλεγχο των γνώσεων των ατόμων (μέθοδοι teach back, show back).¹²

Η διεπιστημονική ομάδα αποτελείται απο: 

• αγγειοχειρουργό,
• νοσηλευτής νεφρολογίας,
• νεφρολόγο,
• επεμβατικός ακτινολόγος. 

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Αξιολόγηση της γνώσης των ατόμων:

• Έννοια της fistula
• Σκοπός της fistula
• Φροντίδα μετά την παρακέντηση
• Προφυλάξεις που πρέπει να λαμβάνονται
• Τι ενέργειες δεν πρέπει να γίνονται στο χέρι με τη AVF 
• Πώς πρέπει να γίνεται η υγιεινή στο χέρι

ΜΕΛΕΤΕΣ

• Μελέτες έχουν καταδείξει ότι η πλειοψηφία των ατόμων που φέρουν fistula έχουν ανεπαρκή γνώση για τον τρόπο αυτοφροντίδας,
• Η ανεπαρκής γνώση αναφέρεται στη φροντίδα της AVF κατά τη διάρκεια της θεραπευτικής περιόδου (μείωση της πρόσληψης νερού και πλύσιμο με σαπούνι και νερό πριν από την αιμοκάθαρση)
• Ο Yang και οι συνεργάτες του (2017) διαπίστωσε ότι το 69,9% (n=3764) των ατόμων σε αιμοκάθαρση είχαν χαμηλή ή μέτρια συμπεριφορά αυτοφροντίδας.¹⁴

ΣΤΟΧΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

• Αγωγή υγείας η οποία να έχει θετική επίδραση στη μείωση της εξάρτησης από την νόσο, τη βελτίωση της  καθημερινότητας και της λειτουργικότητας του ατόμου.
• Τα εκπαιδευτικά προγράμματα να οδηγούν  σε βελτίωση της κοινωνικής, σωματικής και συναισθηματικής υγείας με τελικό στόχο την ολοκληρωμένη κλινική βελτίωση της υγεία.
• Να υπάρχει συνέχεια του εκπαιδευτικού προγράμματος για να αυξάνεται το επίπεδο αυτοφροντίδας, έτσι ώστε να υποστηρίζονται τα άτομα να εκτελούν διαρκώς τις δραστηριότητες τους που σχετίζονται με την αιμοκάθαρση.

ΠΟΤΕ ΞΕΚΙΝΑΕΙ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Σύμφωνα με τις οδηγίες κλινικής πρακτικής KDOQI, τα άτομα θα πρέπει να λαμβάνουν εκπαίδευση σχετικά με τη νεφρική ανεπάρκεια εάν φτάσουν στο στάδιο 4 της χρόνιας νεφρικής νόσου (ρυθμός σπειραματικής διήθησης μικρότερος από 30 ml/min) ή εάν έχουν άμεση ανάγκη για αιμοκάθαρση συντήρησης κατά τη στιγμή της αρχικής αξιολόγησης.¹⁵ Εικόνα 6

ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΑΥΤΟΦΡΟΝΤΙΔΑΣ

• Πριν την κατασκευή της fistula
• Περιεργχειρητική περίοδο
• Φροντίδα κατά την αιμοκάθαρση
• Φροντίδα μετά την αιμοκάθαρση

ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΗΣ FISTULA

• Ενημέρωση του ατόμου για το τι είναι fistula και πως λειτουργεί.
• θα πραγματοποιηθεί υπερηχογράφημα Doppler για τη χαρτογράφηση των αιμοφόρων αγγείων. Ο υπέρηχος δείχνει την ταχύτητα ροής του αίματος μέσω των διαφόρων αιμοφόρων αγγείων της περιοχής, δίνοντας τη δυνατότητα στον αγγειοχειρουργό να επιλέξει το καταλληλότερο αιμοφόρο αγγείο για την fistula. Εικόνα 7
• Λήψη ιστορικού για τυχόν αλλεργίες και φάρμακα που παίρνει το άτομο τακτικά, καθώς ορισμένα φάρμακα όπως τα αντιπηκτικά του αίματος μπορεί να χρειαστεί να διακοπούν προσωρινά περίπου μία εβδομάδα πριν από τη διαδικασία.
• Το άτομο από τα μεσάνυχτα της προηγούμενης ημέρας της επέμβασης δεν πρέπει να φάει και να πιεί υγρά.

ΠΕΡΙΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

• Τις πρώτες 24-48 ώρες μετά το χειρουργείο όχι απότομες κινήσεις στο χέρι της fistula.
• Ανύψωση του άκρου της fistula στην κατάκλιση.
• To άκρο σε έκταση, όταν περπατάει ο ασθενής.
• Δεν τοποθετούνται σφιχτά επίδεσμοι στο άκρο.
• Προστασία του μέλους της fistula από καταστάσεις που μπορεί να προκληθεί μόλυνση ή βλάβη στην πρόσβαση.
• Αναγνώριση σημείων και συμπτώματα λοίμωξης στη fistula.
• Απαγορεύεται η λήψη αρτηριακής πίεσης και οι αιμοληψίες στο μέλος της fistula.
• Προστατεύεται το άκρο από τραύματα.
• Δεν επιτρέπεται η άρση βάρους και οι απότομες κινήσεις.
• Oι ασθενείς δεν πρέπει να υιοθετούν στάσεις που εμποδίζουν τη φλεβική επιστροφή, όπως π.χ. ύπνο πάνω στο χέρι της fistula, και/ή να στηρίζονται στο άκρο της fistula, να μην φοράνε στενά ρούχα και κοσμήματα που εμποδίζουν την φλεβική ροή αίματος. Εικόνα 8
• Εκπαίδευση για αναγνώριση  προειδοποιητικών σημαδιών δυσλειτουργίας της AVF.
• Ο ασθενής ενημερώνεται να ελέγχει τη ροή της fistula (ρίζος) 3 φορές την ημέρα.
• Προσδιορισμός συμπτωμάτων και σημείων ισχαιμίας.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΕΙΣ ΑΓΓΕΙΟΥ

ΠΡΙΝ ΤΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟ

• Για του δεξιόχειρους, επιλέγεται το αριστερό άκρο για τη AVF και το αντίθετο για τους αριστερόχειρους.
• Η άσκηση έχει ως αποτέλεσμα στο να γίνει η φλέβα μεγαλύτερη και ποιο λειτουργική.
• Η βελτίωση του μυϊκού τόνου συντελεί στο να είναι το αγγείο ποιο σταθερό και ευκολότερο στην προσπέλαση.

ΜΕΤΑ ΤΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟ

Οι ασκήσεις ενδυνάμωσης αρχίζουν 2 εβδομάδες μετά το χειρουργείο.

ΑΣΚΗΣΗ 1

Για ενδυνάμωση αγγείου άνω και κάτω βραχίονα

• Κρατήστε μια μαλακή μπάλα ή ένα ρολό πανί πλυσίματος στο χέρι.
• Αφήστε το χέρι σας να κρέμεται δίπλα στο σώμα σας.
• Πιέστε και αφήστε τη μπάλα στο χέρι σας για πέντε λεπτά.
• Επαναλάβετε αυτή την άσκηση 3-4 φορές την ημέρα.

ΑΣΚΗΣΗ 2

Για ενδυνάμωση κερκιδικής AVF 

• Κρατήστε μια μαλακή μπάλα ή ένα ρολό πανί στο χέρι του συριγγίου σας.
• Χρησιμοποιώντας το χέρι που δεν είναι η AVF, ασκήστε πίεση στο χέρι σας κάτω από τον αγκώνα σας..
• Πιέστε τη μπάλα ή την τυλιγμένη πετσέτα. Μετρήστε μέχρι το 5 και στη συνέχεια απελευθερώστε.
• Κάντε αυτό για ένα έως δύο λεπτά. Επαναλάβετε αυτή την άσκηση δύο ή τρεις φορές πρωί και βράδυ.

ΑΣΚΗΣΗ 3

Για ενδυνάμωση βραχιόνιας AVF

Εικόνα 11

• Ακουμπήστε τον αγκώνα σας σε ένα τραπέζι.
• Κρατήστε ένα βάρος ενός έως δύο κιλά στο χέρι σας.
• Σηκώστε το χέρι σας και λυγίστε τον αγκώνα σας.
• Κατεβάστε το χέρι σας στο τραπέζι. Επαναλάβετε αυτή την άσκηση για ένα λεπτό, 3 έως 5 φορές την ημέρα.

ΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΩΝ 6

Οι κανόνες του 6 (όγκος ροής >600 mL/min, διάμετρος φλέβας >6 mm, βάθος φλέβας <6 mm, χρόνος ωρίμανσης 6 εβδομάδες, 6 cm απόσταση μεταξύ αρτηρίας και φλέβας,) χρησιμοποιούνται ευρέως για να καθορίσει πότε η fistula θα είναι κατάλληλη για την θεραπεία αιμοκάθαρση.¹⁶ Εικόνα 12

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ THΣ FISTULA

Για τη αξιολόγηση της fistula, χρησιμοποιείται μια φυσική εξέταση με ψηλάφηση και ακρόαση, για να ελεγχθεί η δόνηση που σχετίζεται με τη σωστή ροή αίματος, καθώς και για να προσδιοριστεί εάν ο παλμός του αγγείου είναι ομαλός και ο ρυθμός παλμών διογκωμένος. Στην ακρόαση, η παρουσία ή η απουσία συστολής προσδιορίζεται χρησιμοποιώντας τη διαφορά ύψους του ήχου, την ασυνέχεια, την εξάπλωση του και την πηγή ήχου από άλλα μέρη (π.χ. ήχος σφυρίχτρας).¹⁷

 «ΡΟΙΖΟΣ» ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΣΗΜΑ ΠΟΥ ΑΚΟΥΓΕΤΑΙ ΣΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΣΤΟΜΩΣΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΣ – ΦΛΕΒΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΡΟΒΙΛΩΔΗ ΡΟΗ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΑΓΓΕΙΟ.

ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΙΜΟΚΑΘΑΡΣΗ

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ

         ΑΙΜΑΤΩΜΑ

• από εξαγγείωση κατά την παρακέντηση στη διάρκεια της αιμοκάθαρσης. Κρύες κομπρέσες τις πρώτες 24 ώρες σχηματισμού αιματώματος και ζεστές μετά από αυτή την περίοδο. Εικόνα 14

         ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ

• για τη διατήρηση της λειτουργικότητας της AVF, αποφεύγοντας την υπερβολική πρόσληψη υγρών μεταξύ των συνεδριών αιμοκάθαρσης. Αυτή η προσέγγιση στοχεύει στη μείωση των επεισοδίων ενδοδιαλυτικής υπότασης, τα οποία μπορεί να σχετίζονται με ανεπάρκεια αγγειακής προσπέλασης

ΚΛΙΜΑΚΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΑΥΤΟΦΡΟΝΤΙΔΑΣ

ASBHD-AVF SOUSA et al, 2015

Η ASBHD-AVF αξιολογεί την ποιότητα της συμπεριφοράς/στάσης αυτοφροντίδας στη συντήρηση και διατήρηση της fistula σε ασθενείς υπό αιμοκάθαρση: Αποτελείται από 16 στοιχεία και δύο υποκλίμακες: Διαχείριση σημείων και συμπτωμάτων και πρόληψη επιπλοκών. Η στάση των ατόμων με χρόνια νεφρική νόσο υποδείχθηκε ως φτωχή, ήπια, μέτρια, καλή και πολύ καλή. Το ASBHD-AVF αποκάλυψε ιδιότητες που επιτρέπουν τη χρήση του για την αξιολόγηση των συμπεριφορών αυτοεξυπηρέτησης της fistula.¹⁸

SOS – ΓΙΑΤΙ Η ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΒΛΑΒΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ AVF

Η αφαίρεσή μεγάλης ποσότητας υγρών κατά την διάρκεια της ΑΜΚ μειώνει την ροή αίματος στη AVF. H fistula μπορεί να εξασθενίσει ή να υποστεί collapsus

SOS ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΓΡΩΝ ΠΕΡΙΠΟΥ 500 ML/DAY

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ Α.Π.

Η ΠΙΕΣΗ ΣΤΟ ΑΓΓΕΙΟ ΕIΝΑΙ ΑΡΚΕΤΗ ΓΙΑ ΝΑ ΤΗΝ ΔΙΑΤΗΡΗΣΕΙ ΣΕ ΚΑΛΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

ΧΑΜΗΛΗ Α.Π.

Η ΠΙΕΣΗ ΣΤΟ ΑΓΓΕΙΟ ΕIΝΑΙ ΧΑΜΗΛΗ ΓΙΑ ΝΑ ΤΗΝ ΔΙΑΤΗΡΗΣΕΙ ΣΕ ΚΑΛΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

ΠΟΛΥ ΧΑΜΗΛΗ Α.Π.

ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΓΓΕΙΟΥ

ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΜΚ

• Φροντίδα κατά την ΑΜΚ (Αιμάτωμα, Έλεγχος αρτηριακής πίεσης).
• ΘΡΟΜΒΩΣΗ εμφάνιση ερυθήματος και ευαισθησίας στην AVF. SOS επείγουσα κατάσταση. Επείγουσα υπερηχογραφική εξέταση για περαιτέρω αντιμετώπιση.
• ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ της AVF στο σπίτι. Συμπίεση, χρήση αιμοστατικού, ανάγκη επείγουσας βοήθειας.
• ΛΟΙΜΩΞΗ AVF το άτομο θα πρέπει να εκτελεί ενέργειες αυτοφροντίδας για την πρόληψη μόλυνσης, όπως π.χ. πλύσιμο του βραχίονα της AVF με σαπούνι και νερό πριν από την ΑΜΚ, μια ενέργεια που μπορεί να παραμελήθεί.
• Η μελέτη του Pessoa et al. (2020) εντόπισε ότι το 73,3% των ασθενών γνώριζαν αυτή τη φροντίδα και μόνο το 20% από αυτούς έπλεναν το χέρι τους.¹⁹ 
• ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΓΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΥΠΟΚΛΟΠΗΣ (στένωση αρτηρίας-άμεση αντιμετώπιση Χ/Ο).

Το ερύθημα, η ζέστη, το οίδημα ή η παροχέτευση υγρού μπορεί να είναι όλα σημάδια πιθανής μόλυνσης στη fistula και μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια της αγγειακής προσπέλασης.

Το απλό λαστιχένιο «μπρελόκ με καπάκι φιάλης» μπορεί να πιεστεί πάνω από την αιμορραγία για να σταματήσει τη ροή του αίματος από το Kidney Wales και να κερδίσει στον ασθενή πολύτιμο χρόνο για να καλέσει το 166 προτού πιθανώς αιμορραγήσει μέχρι θανάτου.²⁰ Εικόνα 16

ΒΙΝΤΕΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΗΣ AVF²¹

Ramos Costa Pessoa N, Nunes Lira M, Monteiro Pereira Maciel AC, Oliveira de Mendonça AE, Queiroz Frazão CMF, Pinheiro Ramos V. Construction and validation of content of a video on self-care with arteriovenous fistula. Enferm Clin (Engl Ed). 2020 Sep-Oct;30(5):317-325. English, Spanish. doi:10.1016/j.enfcli.2018.12.012.

ΤΗΛΕ-ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ

• Ο αντίκτυπος της τηλε-νοσηλευτικής στη βελτίωση της αυτοφροντίδας θα μπορούσε να συσχετιστεί με συνεχή παρακολούθηση των ατόμων, η οποία θα συντελούσε στο να τους βοηθήσει να μάθουν πώς να αντιμετωπίζουν την ασθένειά τους και καταστάσεις που απαιτούν άμεση αντιμετώπιση.
• Οι νοσηλευτές μπορούν να εντοπίσουν και να βοηθήσουν στην κάλυψη των αναγκών των ατόμων με ΧΝΝ υπό αιμοκάθαρση.
• Ένας άλλος παράγοντας που εμπλέκεται σε αυτή τη βελτίωση είναι η μείωση στο στρες και της κατάθλιψη ως αποτέλεσμα της αυξημένης αυτοεκτίμησης και τελικής αυτοφροντίδας.
• Τέλος, χάρη στην τηλε-νοσηλευτική, η φροντίδα των ατόμων μπορεί να μεταφερθεί από κλινικές και νοσοκομεία στο σπίτι τους, μειώνοντας έτσι το κόστος.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

• Σε αυτήν την ανασκόπηση περιγράψαμε τη σημασία της λειτουργικότητας της αγγειακής προσπέλασης –fistula και τα μέτρα αυτοφροντίδας τα οποία ταξινομήθηκαν σε τέσσερις κατηγορίες.
• Θα πρέπει να δοθεί περισσότερη προσοχή στις ανάγκες υποστήριξης των ατόμων (π.χ. φόβοι, ανησυχίες, γνώση, εμπόδια συμμόρφωσης) σχετικά με την αυτοδιαχείριση της fistula.
• Οι συμπεριφορές αυτοφροντίδας πρέπει ακόμα να βελτιωθούν.
• Απαιτούνται επιπλέον ενέργειες που πρέπει να γίνουν για τη διατήρηση της fistula.
• Η δημιουργία πρωτοκόλλων που βοηθούν στον εντοπισμό προβλημάτων που σχετίζονται με δράσεις αυτοφροντίδας επιτρέπουν την ανάπτυξη εκπαιδευτικών δράσεων.
• Η βελτιστοποίηση της λειτουργικότητας της fistula του ατόμου είναι μια διαρκής πρόκληση για τη διεπιστημονική ομάδα (αγγειοχειρουργός, νοσηλευτής νεφρολογίας, νεφρολόγος, επεμβατικός ακτινολόγος).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Epidemiology of chronic kidney disease: an update (2022), Kovesdy CP. Kidney Int Suppl (2011). 2022. PMID: 35529086
2. Ελληνικός οργανισμός μεταμοσχεύσεων Ε.Ο.Μ. (2023), https://www.eom.gr/
3. A.T. Azar (Ed.): Modelling and Control of Dialysis Systems (2012), SCI 404, pp. 235–304. Springer-Verlag Berlin Heidelberg.
4. Brescia, M.J.; Cimino, J.E.; Appel, K.; Hurwich, B.J. Chronic hemodialysis using venipuncture and a surgically created arteriovenous fistula. N. Engl. J. Med. 1966, 275, 1089–1092
5. Konner, K.; Nonnast-Daniel, B.; Ritz, E. The arteriovenous fistula. J. Am. Soc. Nephrol. 2003, 14, 1669–1680  
6. Vascular Access Work, G. Clinical practice guidelines for vascular access. Am. J. Kidney Dis. 2006, 48 (Suppl. 1), S176–S247
7. Dember, L.M.; Beck, G.J.; Allon, M.; Delmez, J.A.; Dixon, B.S.; Greenberg, A.; Himmelfarb, J.; Vazquez, M.A.; Gassman, J.J.; Greene, T.; et al. Effect of clopidogrel on early failure of arteriovenous fistulas for hemodialysis: A randomized controlled trial. JAMA 2008, 299, 2164–2171.
8. United States Renal Data System. 2018 USRDS Annual Data Report: Epidemiology of Kidney Disease in the United States; National Institutes of Health, National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases: Bethesda, MD, USA.
9. Al-Jaishi, A.A.; Oliver, M.J.; Thomas, S.M.; Lok, C.E.; Zhang, J.C.; Garg, A.X.; Kosa, S.D.; Quinn, R.R.; Moist, L.M. Patency rates of the arteriovenous fistula for hemodialysis: A systematic review and meta-analysis. Am. J. Kidney Dis. 2014, 63, 464–478.
10. Hedin, U. Vascular access: A never-ending story. J. Cardiovasc. Surg. (Torino) 2014, 55, 793–801.
11. Orem De Nursing: Concepts Of Practice 6th En St Louis, Usa: Mosby 2001.
12. Talevski J, Wong Shee A, Rasmussen B, Kemp G, Beauchamp A. Teach-back: A systematic review of implementation and impacts. PLoS One. 2020 Apr 14;15(4):e0231350. doi: 10.1371/journal.pone.0231350.
13. Ramón Roca Tey. Vascular access handbook for people with kidney disease. ISBN: 978-84-09-28494-8 e-ISBN: 978-84-09-28498-6. Legal deposit: DL B 4530-2021.
14. Yang S, Lok C, Arnold R, Rajan D, Glickman M. Comparison of post-creation procedures and costs between surgical and an endovascular approach to arteriovenous fistula creation. J Vasc Access. 2017 Mar 28;18(Suppl. 2):8-14.doi: 10.5301/jva.5000723. Epub 2017 Mar 25.
15. Lok CE, Huber TS, Lee T, Shenoy S, Yevzlin AS, Abreo K, et al. KDOQI clinical practice guideline for vascular access: 2019 update. Am J Kidney Dis. 2020;75(4)(suppl 2):S1–S164.
16. Hakim AJ, Brooke BS, Beckstrom JL, Sarfati MR, Kraiss LW. Rules of 6 criteria predict dialysis fistula maturation but not all rules are equal. J Vasc Surg. 2022 Jul;76(1):232-238.e2. doi: 10.1016/j.jvs.2022.02.018.
17. Ota K, Nishiura Y, Ishihara S, Adachi H, Yamamoto T, Hamano T. Evaluation of Hemodialysis Arteriovenous Bruit by Deep Learning. Sensors (Basel). 2020 Aug 27;20(17):4852. doi: 10.3390/s20174852. 
18. Sousa CN, Apóstolo JL, Figueiredo MH, Dias VF, Teles P, Martins MM. Construction, and validation of a scale of assessment of self-care behaviors with arteriovenous fistula in hemodialysis. Hemodial Int. 2015 Apr;19(2):306-13. doi: 10.1111/hdi.12249.
19. Costa Pessoa NR, de Souza Soares Lima LH, Dos Santos GA, de Queiroz Frazão CMF, Sousa CN, Ramos VP. Self-care actions for the maintenance of the arteriovenous fistula: An integrative review. Int J Nurs Sci. 2020 Jun 13;7(3):369-377. doi: 10.1016/j.ijnss.2020.06.007.
20. Kidney Wales https://kidneywales.cymru/fistula-caps-for-dialysis-patients
21. Ramos Costa Pessoa N, Nunes Lira M, Monteiro Pereira Maciel AC, Oliveira de Mendonça AE, Queiroz Frazão CMF, Pinheiro Ramos V. Construction, and validation of content of a video on self-care with arteriovenous fistula. Enferm Clin (Engl Ed). 2020 Sep-Oct;30(5):317-325. English, Spanish. doi: 10.1016/j.enfcli.2018.12.012.