Όταν κάποιος κάνει αιμοκάθαρση μέρα παρά μέρα για χρόνια, δεν έχει δυσκολία να απαντήσει στο ερώτημα. Πρόκειται για πολύχρονη παράταση ζωής, μιας ζωής όμως εκτεθειμένης στην κρυάδα του θανάτου, σαν ταξίδι χειμωνιάτικη παγωμένη μέρα με αυτοκίνητο χωρίς παρμπρίζ, χωρίς την προστατευτική «άρνηση θανάτου», τον ψυχολογικό αμυντικό μηχανισμό τον των υγιών που μας δίνει την ψευδαίσθηση της αθανασίας.
Τα πρώτα χρόνια, η αιμοκάθαρση έμοιασε περισσότερο με παράταση θανάτου παρά με παράταση ζωής. Η ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη στη δεκαετία του ’70 είχε ως αποτέλεσμα την θεαματική βελτίωση της ποιότητας όλων των υλικών της αιμοκάθαρσης. Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν πολλές μονάδες τεχνητού νεφρού, ώστε να μπορούν να κάνουν χρόνια αιμοκάθαρση όλοι ανεξαιρέτως οι χρόνιοι τελικού σταδίου νεφροπαθείς.
Πριν από σαράντα χρόνια, όταν ειδικευόμουν στην Παθολογία στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών, επί καθηγητού Αρκάγαθου Γούττα, είχα την τύχη να είμαι μέλος μαζί με τον Δημήτρη Ωραιόπουλο και άλλους, της Νεφρολογικής Ομάδος Γιατζίδη.
Η πρώτη θητεία κάθε νεοεισερχόμενου στην ομάδα, εν είδει μυήσεως ήταν στον πρωτόγονο χειροποίητο τεχνητό νεφρό, απομίμηση του τεχνητού νεφρού του Kolf, που είχε ανακαλυφθεί 20 χρόνια νωρίτερα. Όλα ήταν χειροποίητα. Το σπειροειδές φίλτρο (coil), το διάλυμα, το shunt. Δύο με τρεις ώρες προετοιμασία.
Με την αείμνηστη Σόνια Βουδικλάρη ξεκινούσαμε απ’ τα χαράματα να ετοιμάσουμε την συνεδρία τεχνητού νεφρού. Πρώτα να μοντάρουμε το σπειροειδές φίλτρο, περιστρέφοντας προσεκτικά ένα ξύλινο κύλινδρο γύρω απ’ τον οποίο τυλίγονταν σε επάλληλα στρώματα εναλλάξ η σελοφάνη σε σχήμα πεπλατυσμένου σωλήνα και το δικτυωτό στήριγμά της από σκληρό πλαστικό.
Μετά να συνδέσουμε τον αυλό της σελοφάνης με την αρτηριακή και φλεβική γραμμή, λαστιχένιους σωλήνες πολλαπλής χρήσεως, δένοντας σφιχτά τα σημεία σύνδεσης με ομφαλοράματα για να μην έχουμε διαρροή αίματος, αλλά όχι πολύ σφιχτά, για να μην φράζει ο αυλός της λαστιχένιας γραμμής, οπότε, οποία καταστροφή, έπρεπε να φτιάξουμε καινούργιο φίλτρο εξαρχής.
Μετά γεμίζαμε το πλαστικό βαρέλι με εκατό λίτρα αποσκληρυμένο νερό, προσθέταμε προσεκτικά, ένα-ένα, τα προζυγισμένα άλατα, ζεσταίναμε το διάλυμα, το μπάνιο, με μία φορητή αντίσταση στους 37 βαθμούς, τοποθετούσαμε σε ειδικό στήριγμα ένα μικρό μοτέρ που περιέστρεφε μία έλικα αναδεύσεως του μπάνιου, γεμίζαμε το φίλτρο με δύο μονάδες αίμα, το βυθίζαμε στο μπάνιο κι ήμασταν έτοιμοι να συνδέσουμε τον ασθενή.
Είχε προηγηθεί από έναν από εμάς η τοποθέτηση shunt από σκληρό Teflon στην κερκιδική αρτηρία και την κερκιδική φλέβα του ασθενούς, μια αγγειοχειρουργική επέμβαση που μας είχαν μάθει οι χειρουργοί να κάνουμε μόνοι μας για να μην τους ενοχλούμε κάθε τόσο με τους δύσκολους ασθενείς μας.
Και τους σωληνίσκους όμως από Teflon μας είχε εκπαιδεύσει ο Διογένης Τριανταφυλλίδης να τους διαμορφώνουμε σε shunt με ειδικές αυλακωτές τανάλιες και προσεκτική θέρμανση σε χαμηλή φλόγα λυχνίας Bunsen.
Στον πρωτόγονο εκείνο τεχνητό νεφρό του Ιπποκρατείου βάζαμε αποκλειστικά ασθενείς με οξεία νεφρική ανεπάρκεια απ’ όλη την Ελλάδα. Συνήθως εγκαυματίες, θύματα ομαδικών ατυχημάτων, σεισμών κ.λπ. και απ’ αυτούς μόνο τους νέους που μπορούσαν να αντέξουν την καθημερινή δοκιμασία της πρωτόγονης αιμοκάθαρσης, στο διάστημα των 20-30 ημερών της ανουρίας τους. Η αιμοκάθαρση ήταν μαρτυρική και λίγοι επιζούσαν. Τους χρόνιους νεφροπαθείς δεν τους βάζαμε στον τεχνητό νεφρό.
Όταν έφταναν στο τελικό στάδιο, έπεφταν σταδιακά σε ουραιμικό κώμα και πέθαιναν. Απελπισία, όταν έπρεπε να ανακοινώσουμε στους συγγενείς τον επικείμενο θάνατο του προσφιλούς τους, ιδίως νέου, ανθρώπου. Δύο φορές απελπισία για εμάς τους χειριστές του τεχνητού νεφρού όταν έπρεπε να απαντήσουμε στην αγωνιώδη ερώτηση των γονέων γιατί αφήνουμε να πεθάνει το παιδί τους από νεφρική ανεπάρκεια ενώ υπάρχει τεχνητός νεφρός.
Ότι έκαναν δύο υγιείς νεφροί, δηλαδή δύο εκατομμύρια λειτουργικές μονάδες, οι νεφρώνες, με αδιάκοπη και ανεπαίσθητη λειτουργία, τώρα το κάνει ένας τεχνητός νεφρός.
Αργότερα, την δεκαετία του ’60, στην Αμερική, είχα την τύχη να μετεκπαιδεύομαι σε νοσοκομείο πολιτείας του Νότου όταν εγκαθιστούσαν την πρώτη Μονάδα Χρόνιας Αιμοκαθάρσεως. Πάλι με χειροποίητους τεχνητούς νεφρούς, αλλά με φίλτρα Kiil, οριζόντιας μεμβράνης ανάμεσα σε συμπιεζόμενες πλάκες από πλαστικό. Λίγα τα μηχανήματα αναμείξεως απιονισμένου νερού και διαλύματος, τα περίφημα Drake-Willock. Υποχρεωτικά γινόταν επιλογή. Από τους εκατό υποψηφίους υπήρχε θέση μόνο για τους 20. Οι 80 αφήνονταν να πεθάνουν. Στην επιτροπή επιλογής μερικές φορές νιώθαμε σαν εκτελεστικό απόσπασμα. Αλλά και όσοι επιλέγονταν για αιμοκάθαρση ζούσαν μία σύντομη και βασανιστική ζωή.
Η ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη στην δεκαετία του ’70 είχε ως αποτέλεσμα την βιομηχανική παραγωγή φίλτρων και μηχανημάτων, ο δε ανταγωνισμός των βιομηχανιών την θεαματική βελτίωση της ποιότητας όλων των υλικών της αιμοκάθαρσης. Στις οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, ιδρύθηκαν πολλές μονάδες τεχνητού νεφρού ώστε να μπορούν να κάνουν χρόνια αιμοκάθαρση και να παρατείνουν την ζωή τους όλοι ανεξαιρέτως οι χρόνιοι τελικού σταδίου νεφροπαθείς.
Η ανακάλυψη της ενεργού βιταμίνης D, της ερυθροποιητίνης, των τριχοειδών φίλτρων, της -με ηλεκτρονικό υπολογιστή ρυθμιζόμενης- υπερδιήθησης στα σύγχρονα μηχανήματα τεχνητού νεφρού, η τεχνολογία τέλειου απιονισμού του νερού με αντίστροφη ώσμωση, η κατασκευή από βιοσυμβατά υλικά αγγειακών μοσχευμάτων και διπλού αυλού μόνιμων υποκλείδων καθετήρων και περιτοναϊκών καθετήρων, όπως ο καθετήρας Ωραιόπουλου, βελτίωσαν σημαντικά της ποιότητα της αιμοκάθαρσης και της περιτοναϊκής κάθαρσης και κατά συνέπεια την ποιότητα της ζωής των νεφροπαθών και επιμήκυνε την διάρκεια της σχεδόν όσο και το προσδόκιμο επιβίωσης για κάθε ηλικία.
ΠΗΓΗ: pemptousia.gr