Ένας αναστολέας γαστρικού οξέος για την καούρα, η ιβουπροφαίνη για τον πονοκέφαλο, η δικλοφενάκη για τον πόνο των μυών και των αρθρώσεων…: πολλά από αυτά τα παυσίπονα που κυκλοφορούν χωρίς ιατρική συνταγή έχουν καθιερωθεί για την ανακούφιση από τον πόνο και τη φλεγμονή.
Ωστόσο, μπορεί να γίνουν επικίνδυνα εάν ληφθούν παρατεταμένα ή σε υψηλές δόσεις. Όχι μόνο μπορεί να διαταράξουν το στομάχι, αλλά μπορούν επίσης να βλάψουν την καρδιά, το συκώτι και τα νεφρά, ή στη χειρότερη περίπτωση ακόμη και να οδηγήσουν σε καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό, νεφρική ή ηπατική ανεπάρκεια.
Ο κίνδυνος είναι ιδιαίτερα υψηλός εάν η λειτουργία των οργάνων είναι ήδη μειωμένη ή εάν υπάρχουν ήδη άλλες προϋπάρχουσες παθήσεις, όπως ο διαβήτης, οι αγγειακές παθήσεις, η υψηλή αρτηριακή πίεση ή τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης. Τα άτομα που καπνίζουν ή καταναλώνουν τακτικά αλκοόλ θα πρέπει επίσης να είναι προσεκτικά όταν παίρνουν παυσίπονα.
προτρέπει ο καθηγητής Christoph Wanner, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Νεφρολογικής Εταιρείας (ERA) και Επικεφαλής Νεφρολογίας στο Γερμανικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο στο Würzburg. Με την ομάδα του από το Würzburg έχουν ξεκινήσει την εκστρατεία «Strong Kidneys» για την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τη νεφρική νόσο, με ιδιαίτερη έμφαση στην πρόληψη και την έγκαιρη ανίχνευση της νεφρικής νόσου.
Τα μη συνταγογραφούμενα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ), όπως η ιβουπροφαίνη, το ακετυλοσαλικυλικό οξύ, η δικλοφενάκη ή η ναπροξένη, δεν περιέχουν κορτιζόλη ή τυπικές ενώσεις κορτιζόνης. Λειτουργούν αναστέλλοντας το ένζυμο «κυκλοοξυγενάση» (COX) και οι παρενέργειές τους εξαρτώνται από την υποομάδα που είναι αποκλεισμένη. Η ιβουπροφαίνη και η δικλοφενάκη, για παράδειγμα, αναστέλλουν τόσο την COX-1 όσο και την COX-2. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA), συνιστάται προσοχή ειδικά για τη δικλοφενάκη.
Επιπλέον, η δικλοφενάκη μπορεί να αλληλεπιδράσει με άλλα φάρμακα, όπως το ακετυλοσαλικυλικό οξύ (ASA). Πρωτίστως, κατά τη λήψη συνδυασμού παυσίπονων, τα ενεργά συστατικά θα πρέπει να ελέγχονται προσεκτικά. Οι αλληλεπιδράσεις με φυσικές θεραπείες (φυσικά ομοιοπαθητικά φάρμακα) δεν θα έπρεπε επίσης να υποτιμηθούν. Επιπλέον, τα ΜΣΑΦ μπορεί να μειώσουν την αποτελεσματικότητα άλλων φαρμάκων, όπως τα αντιυπερτασικά.
Ο Christoph Wanner συνοψίζει: «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτά τα φάρμακα είναι πολύ αποτελεσματικές ουσίες έναντι ορισμένων ενοχλημάτων και για μερικούς ανθρώπους έχουν μεγάλη ανακουφιστική αξία για τον πόνο του μυοσκελετικού συστήματος. Μια μόνο δόση σίγουρα δεν βλάπτει, αλλά η μακροχρόνια χρήση πρέπει να σταθμιστεί.»
Οι αναστολείς της αντλίας πρωτονίων (PPI), όπως η παντοπραζόλη ή η ομεπραζόλη, και οι ανταγωνιστές των υποδοχέων Η2, τα λεγόμενα αντιισταμινικά, δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνιμα. Αν και είναι εξαιρετικά αποτελεσματικά κατά της έκκρισης του υπερβολικού οξέος του στομάχου καθώς ανακουφίζουν από την καούρα και τη γαστρίτιδα, η μακροχρόνια χρήση μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές παρενέργειες, όπως ανεπάρκεια μετάλλων, μείωση της οστικής πυκνότητας και ηπατική ή νεφρική βλάβη.
Η μελέτη Health Professionals Follow-up Study (HPFS) και η μελέτη Nurses’ Health Study (NHS) από τον Δρ. Pietro Manuel Ferraro του Roman Catholic University of the Sacred Heart διαπίστωσαν ότι οι PPI και οι αναστολείς των υποδοχέων ισταμίνης οδηγούν σε 12 και 13 %, αντίστοιχα, υψηλότερο κίνδυνο για πέτρες στα νεφρά.
Όσοι έχουν ήδη προβλήματα με τα νεφρά θα πρέπει επομένως να χρησιμοποιούν τα φάρμακα για το στομάχι, με προσοχή. Ο Δρ Yan Xie του VA Saint Louis Health Care System διαπίστωσε ότι ο κίνδυνος λοίμωξης των νεφρών και χρόνιας νεφρικής νόσου, συμπεριλαμβανομένης της νεφρικής ανεπάρκειας, είναι 30% υψηλότερος από αυτόν των νεφροπαθών που δεν έχουν λάβει φάρμακα για το στομάχι.
«Η φαρμακευτική αγωγή είναι η πιο κοινή αιτία οξείας νεφρικής ανεπάρκειας, που αντιστοιχεί στο 30%. Ο τεχνικός όρος είναι διάμεση νεφρίτιδα. Κάθε δεύτερο φάρμακο που κυκλοφορεί στην αγορά απεκκρίνεται μέσω των νεφρών», εξηγεί ο Christoph Wanner.
«Τα νεφρά μας βρίσκονται ήδη μόνιμα υπό πίεση. Κάθε μέρα, 1800 λίτρα αίματος ρέουν μέσω των δύο νεφρών. Φιλτράρουν ακούραστα τα προϊόντα αποδόμησης και τις τοξίνες σαν μια μονάδα επεξεργασίας λυμάτων. Οι ουσίες από τa φάρμακa αντιπροσωπεύουν επομένως μια πρόσθετη επιβάρυνση».
Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε τοξική νεφροπάθεια που προκαλείται από τις παθογόνες ουσίες, οξεία ή χρόνια βλάβη σε διάφορες λειτουργικές μονάδες του νεφρού, όπως στα νεφρικά σωληνάρια ή τα αγγεία (σπειράματα). Τα ΜΣΑΦ μειώνουν επίσης την παραγωγή προσταγλανδινών, οι οποίες παίζουν σημαντικό ρόλο στη νεφρική ροή του αίματος.
Εάν τα νεφρά αντιδρούν με υπερευαισθησία στα φάρμακα, εμφανίζονται συχνά συμπτώματα τυπικά αλλεργιών, όπως πόνος στις αρθρώσεις και στα άκρα, καθώς και δερματικό εξάνθημα και πυρετός. Δεδομένου ότι οι πρωτεΐνες και τα ερυθρά αιμοσφαίρια δεν μπορούν πλέον να καθαίρονται επαρκώς, υπάρχει συχνά αίμα στα ούρα, το οποίο μερικές φορές δεν είναι άμεσα ορατό, αλλά συγκεντρώνεται ολοένα και περισσότερο καθώς εξελίσσεται.
Η αρτηριακή πίεση αυξάνεται, νερό εναποτίθεται στα πόδια και τα χέρια, το δέρμα γίνεται χλωμό, εμφανίζεται αϋπνία, καρδιακή αρρυθμία, νευρικότητα, προβλήματα συγκέντρωσης και κακή αναπνοή.
«Οι αρνητικές επιπτώσεις μπορεί να είναι προσωρινές. Αλλά μπορούν επίσης να προκαλέσουν φλεγμονή του ιστού των νεφρών. Στην καλύτερη περίπτωση, εξαφανίζονται μετά τη διακοπή του φαρμάκου, στη χειρότερη τα νεφρά αποτυγχάνουν», συνοψίζει ο Christoph Wanner.
Βασικά, θα πρέπει πάντα να ελέγχετε πρώτα εάν υπάρχει μια επιλογή θεραπείας χωρίς φάρμακα: φυσιοθεραπεία, ζέστη, κρύο, μασάζ ή άσκηση. Μια υγιεινή διατροφή με βάση τα λαχανικά και τα φρούτα, μερικές φορές λειτουργεί καλύτερα από έναν αναστολέα οξέος. Για παράδειγμα, ο Craig H. Zalvan, ένας γιατρός από τη Νέα Υόρκη, συνέστησε στους ασθενείς του να τρώνε κυρίως διατροφή πλούσια σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά, προϊόντα δημητριακών και ξηρούς καρπούς.
Μέσα σε έξι εβδομάδες, όχι μόνο βελτιώθηκαν τα συμπτώματα της παλινδρόμησης, αλλά οι συμμετέχοντες στη μελέτη έχασαν επίσης το περιττό βάρος και κατάφεραν να μειώσουν τα επίπεδα υψηλής αρτηριακής πίεσης και χοληστερόλης. Εάν παίρνετε PPI για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν πρέπει να σταματήσετε τη λήψη τους απότομα, αλλά θα μπορούσατε να μεταβείτε σε μια διαλειμματική θεραπεία. Σταδιακά καταργήστε τα και προσαρμόστε τη διατροφή σας.
Εάν δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις στα φάρμακα που χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή, θα πρέπει να λαμβάνονται για περιορισμένο χρονικό διάστημα και στην κατάλληλη δοσολογία. Για να αποφύγετε ή να μειώσετε τις παρενέργειες, συνιστάται να πίνετε πολλά υγρά όταν παίρνετε τα φάρμακα. Διαβάστε το φύλλο οδηγιών χρήσης ή συμβουλευτείτε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό, εάν χρειάζεται. Εάν πάσχετε ήδη από νεφρική ή καρδιακή νόσο, είναι απαραίτητο να παρακολουθείτε την πρόσληψη υγρών και φαρμάκων μαζί με το γιατρό σας.
Για τη διατήρηση της υγείας τους, ιδιαίτερα οι ασθενείς υψηλού κινδύνου, δεν θα πρέπει να αποκρύπτουν καμία πληροφορία από τον γιατρό τους. Θα πρέπει η οποιαδήποτε χρήση φαρμάκων χωρίς ιατρική συνταγή, φυτικών θεραπειών ή συμπληρωμάτων διατροφής, να αναφέρεται στον θεράποντα ιατρό.
Μόνο εάν οι ασθενείς είναι ειλικρινείς, ο γιατρός μπορεί να παρακολουθεί και να αξιολογεί τον προσωπικό τους κίνδυνο. Ένα φαρμακευτικό πλάνο μπορεί να βοηθήσει. Σύμφωνα με τη Γερμανική Νεφρολογική Εταιρεία, ειδικά η απερίσκεπτη χρήση ΜΣΑΦ σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο είναι ένα μείζον πρόβλημα με μεγάλο αριθμό μη καταγεγραμμένων περιπτώσεων, που ευθύνεται για υψηλό ποσοστό οξείας νεφρικής ανεπάρκειας και επιδείνωση του ελέγχου της αρτηριακής πίεσης.
Ο Christoph Wanner συμβουλεύει ιδιαίτερα τους γενικούς γιατρούς να ελέγχουν ασθενείς για νεφρική νόσο μέσω μιας απλής εξέτασης αίματος και ούρων και να εξετάζουν ασθενείς υψηλού κινδύνου, όπως διαβητικούς, υπερτασικούς ασθενείς και ασθενείς που εξαρτώνται από μακροχρόνια φαρμακευτική αγωγή κάθε ένα έως δύο χρόνια.
Η δόση των φαρμάκων για την υψηλή αρτηριακή πίεση και των διουρητικών θα πρέπει επίσης να παρακολουθείται τακτικά. Η ακατάλληλη δοσολογία μπορεί να οδηγήσει σε οξεία νεφρική ανεπάρκεια. Οι ασθενείς στους οποίους η απεκκριτική λειτουργία των νεφρών είναι μειωμένη και η τιμή της λευκωματίνης στα ούρα είναι μεγαλύτερη από 300 mg/g κρεατινίνης σε τουλάχιστον δύο μετρήσεις ή εάν είναι μεγαλύτερη από 500 mg πρωτεϊνουρία ανά γραμμάριο κρεατινίνης, παρά τη θεραπεία, θα πρέπει να παραπεμφθούν σε ειδικό. Όσο νωρίτερα εντοπιστεί η ασθένεια, τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση.
ΠΗΓΗ: ERA