Το ιατρικό μέλι στην πρόληψη και θεραπεία λοιμώξεων ατόμων με ΧΝΝ υπο εξωνεφρική κάθαρση

Η διερεύνηση των μηχανισμών δράσης και ο ρόλος του ιατρικού μελιού στη διαχείριση των λοιμώξεων στον πληθυσμού των ατόμων με ΧΝΝ υπό εξωνεφρική κάθαρση, είναι ο σκοπός της παρούσας μελέτης.

ΕΙΡΗΝΗ ΖΟΡΜΠΑ, RN, MSc, PhDc, ΑΝ. ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ M.T.N & Π.Κ. Π.Γ.Ν. «ΑΤΤΙΚΟΝ»

ΤΙ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ

Οι λοιμώξεις αποτελούν μία από τις  κύριες  αιτίες νοσηρότητας και θνησιμότητας σε όλα τα στάδια της νεφρικής νόσου. Τα άτομα με ΧΝΝΤΣ έχουν 100 x φορές περισσότερες πιθανότητες να υποστούν λοίμωξη κυρίως από σταφυλόκοκκο σε σύγκριση με τα άτομα  που δεν υποβάλλονται σε εξωνεφρική Κάθαρση.¹ 

ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΦΛΕΒΙΚΟΥ ΚΑΘΕΤΗΡΑ ΑΜΚ (Central-venous-catheter-related bloodstream infections CRBSIs)

• Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση με καθετήρα έχουν 2 έως 3 φορές αυξημένο κίνδυνο νοσηλείας για λοίμωξη σε σύγκριση με ασθενείς που έχουν αρτηριοφλεβική Fistula ή μόσχευμα.
• Τα πιο κοινά αιτιολογικά παθογόνα είναι: τα gram-θετικά βακτήρια, με τον Staphylococcus aureus και τους αρνητικούς στην κοαγουλάση σταφυλόκοκκους να αντιπροσωπεύουν το 40% έως 80% των CRBSIs.
• Οι Gram-αρνητικοί οργανισμοί προκαλούν 20% έως 40% CRBSIs, ενώ οι πολυανθεκτικές λοιμώξεις (10%-20%) και οι μυκητιάσεις (<5%) είναι λιγότερο συχνές. 
• Οι επιπλοκές των  λοιμώξεων περιλαμβάνουν ενδοκαρδίτιδα, οστεομυελίτιδα, επισκληρίδιο απόστημα σπονδυλικής στήλης, σηπτική αρθρίτιδα, απόστημα εγκεφάλου και σηπτική πνευμονική εμβολή.²

ΕΝΔΟΓΕΝΕΙΣ ΑΙΤΙΕΣ ΛΟΙΜΩΞΗΣ ΣΕ ΧΝΝΤΣ

ΕΞΩΓΕΝΕΙΣ ΑΙΤΙΕΣ ΛΟΙΜΩΞΗΣ ΣΕ ΧΝΝΤΣ

• Λανθασμένη Υγιεινή χεριών   
• Νοσοκομειακό περιβάλλον

ΣΧΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΟΥ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΒΙΟΦΙΛΜ ΣΕ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥΣ ΦΛΕΒΙΚΟΥΣ ΚΑΘΕΤΗΡΕΣ (CVCS)⁴.

1. Πλαγκτονική φάση: τα βακτήρια είναι κινητά στην κυκλοφορία του αίματος και μπορεί να προέρχονται από ενδοαυλικές, εξωαυλικές ή αιματογενείς πηγές.
2. Φάση προσκόλλησης: βακτήρια προσκολλώνται στο προσθετικό υλικό με την παραγωγή συγκολλητινών για να γίνουν άμισχα.
3. Φάση ωρίμανσης: οι βακτηριακοί οργανισμοί πολλαπλασιάζονται και παράγουν εξωκυτταρικό πολυσακχαρίτη (EPS), που οδηγεί στην ανάπτυξη βιοφίλμ.

ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΠΕΡΙΤΟΝΑΪΚΟΥ ΚΑΘΕΤΗΡΑ

• Κίνδυνος Περιτονίτιδας  
• Φλεγμονή σημείου εξόδου
• Staphylococcus aureus η πιο κοινή αιτία λοίμωξης

ΠΟΛΥΑΝΘΕΚΤΙΚΟΙ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ (Multidrug-resistant organisms-MRO)

• Τα τελευταία 40 χρόνια παρατηρήθηκε ταχεία εμφάνιση πολυανθεκτικών οργανισμών MRO με ταυτόχρονη μείωση των νέων αντιβιοτικών που φτάνουν στην αγορά.
• Η μικροβιακή αντοχή είναι ένα διαρκώς αυξανόμενο παγκόσμιο ζήτημα που έχει τη δυνατότητα να ξεπεράσει τον καρκίνο ως την κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως έως το 2050.
• Πολύ σοβαρή απειλή για τη δημόσια υγεία και για όλα τα είδη αντιβιοτικών, συμπεριλαμβανομένων των κύριων φαρμάκων τελευταίας λύσης.
• Ως εκ τούτου, χρειάζονται επειγόντως εναλλακτικές αντιμικροβιακές στρατηγικές και επαναξιολόγηση της θεραπευτικής χρήσης αρχαίων φαρμάκων, όπως τα φυτά και τα φυτικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένου και του μελιού.

ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΤΑΙ Η ΑΝΤΟΧΗ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΒΙΩΝ ΣΤΑ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ

• Τη δημιουργεί η υπερκατανάλωση των αντιβιοτικών στις φυσιολογικές χλωρίδες του ανθρώπου  – KAΘΕΤΗ  

• Ανεπαρκή εφαρμογή των μέτρων υγιεινής – ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ
ΟΛΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΒΕΛΤΙΣΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

ΜΗ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ

• σε επίπεδο ασθενούς περιλαμβάνουν εκπαίδευση σχετικά με την υγιεινή, την πρόληψη της διάσπασης του δέρματος, τον βέλτιστο γλυκαιμικό έλεγχο και τη διατροφή.
• σε επίπεδο νοσοκομείου περιλαμβάνουν πολιτικές για τη μείωση της εισαγωγής  κεντρικών φλεβικών καθετήρων (π.χ. χρήση αρτηριοφλεβικών συριγγίων για πρόσβαση στην αιμοκάθαρση), βέλτιστες τεχνικές εισαγωγής  ΚΦΚ, αυστηρά μέτρα αντισηψίας και έλεγχο ποσοστών λοιμώξεων.

ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ

• επικεντρώνονται στους αντιμικροβιακούς και αντισηπτικούς παράγοντες, καθώς και στον εμβολιασμό.
• αποτελούν τον βασικός άξονας της σύγχρονης πρακτικής για τη θεραπεία των λοιμώξεων και, σε μικρότερο βαθμό, για την πρόληψη, η χρήση τους περιορίζεται από την ευρεία εμφάνιση αντιμικροβιακής αντοχής, που είναι ένα από τα πιο πιεστικά προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η σύγχρονη ιατρική.

Τα ποσοστά ανθεκτικών στα αντιβιοτικά βακτηρίων είναι από τα υψηλότερα σε ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση.

• Παγκοσμίως μεγάλο το ερευνητικό ενδιαφέρον για εναλλακτικές συμπληρωματικές προσεγγίσεις για την πρόληψη και τη διαχείριση των λοιμώξεων.
• Ως εκ τούτου, χρειάζονται επειγόντως εναλλακτικές αντιμικροβιακές στρατηγικές και επαναξιολόγηση της θεραπευτικής χρήσης αρχαίων φαρμάκων, όπως τα φυτά και τα φυτικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένου και του μελιού.

ΙΑΤΡΙΚΟ ΜΕΛΙ

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

• Η χρήση του μελιού είναι πολύ καλά τεκμηριωμένη σε όλη την ιστορία.
• Για αιώνες,  το μέλι έχει χρησιμοποιηθεί ως φυσικό φάρμακο για τη διαχείριση ενός ευρέος φάσματος παθήσεων, κατά την Αρχαία Αιγυπτιακή και Ελληνική εποχή άλλα και στα παραδοσιακά Κινέζικα, Ινδικά και Ισλαμικά φάρμακα.
• Ο Ιπποκράτης συνιστούσε τη χρήση μειγμάτων με βάση το μέλι για τη διαχείριση διαφόρων ασθενειών όπως πυρετός, πόνος και πληγές.
• Από το 1980, το μέλι έχει αναφερθεί σταθερά στην ιατρική βιβλιογραφία για τις αντιμικροβιακές, ανοσοτροποποιητικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και της δράσης του έναντι ενός ευρέος φάσματος MRO.
• Έχει χρησιμοποιηθεί ως τοπική θεραπεία τραυμάτων για χιλιετίες και πιο πρόσφατα έχει διαμορφωθεί  μια σειρά μελιών ιατρικής ποιότητας για χρήση κυρίως στη θεραπεία τραυμάτων και εγκαυμάτων.
• Το ιατρικό μέλι έχει ένα πρόσθετο πλεονέκτημα καθώς φαίνεται ότι αποφεύγει την πρόκληση μικροβιακής αντοχής στα βακτήρια⁶. 

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΜΕΛΙΟΥ

• Διεγείρει την αναγέννηση των ιστών
• Διευκολύνει τον καθαρισμό του τραύματος
• Μειώνει τη φλεγμονή
• Αντιβακτηριακές ιδιότητες, λόγω χαμηλού pH, και της ικανότητά του να αφυδατώνει τα βακτήρια.              

Οι ελάχιστες τιμές pH για την ανάπτυξη ορισμένων κοινών παθογόνων βακτηρίων είναι: E. coli (4.3), Salmonella spp. (4.0), P. Aeruginosa (4.4), S. Pyogenes (4.5) η οξύτητα είναι ένας σημαντικός αντιβακτηριακός παράγοντας⁷.  

ΜΕΛΙ-ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

Υψηλή ωσμωτική πίεση και χαμηλή περιεκτικότητα νερού

Υπερκορεσμένο διάλυμα σακχάρων: φρουκτόζης, γλυκόζης, μαλτόζης, σακχαρόζης (80% της σύνθεσής του). Νερό (15% έως 20% της σύνθεσης του).Η υψηλή συγκέντρωση σακχάρων σε συνδυασμό με τη χαμηλή περιεκτικότητα σε υγρασία προκαλούν ωσμωτικό στρες στους μικροοργανισμούς. Η ωσμωτική πίεση προκαλεί την απώλεια νερού μέσα στα βακτήρια που μόλις αφυδατωθούν,τα κύτταρα δεν μπορούν να αναπτυχθούν και να πολλαπλασιαστούν.

Οξύτητα και χαμηλό pH  

Περισσότερα από τριάντα δύο οργανικά οξέα έχουν εντοπιστεί στο μέλι. Ωστόσο, το γλυκονικό οξύ, που παράγεται από τη δράση της οξείδωσης της γλυκόζης, είναι το κυρίαρχο. Λόγω της παρουσίας αυτών των οργανικών οξέων, το μέλι είναι μια όξινη τροφή, της οποίας η χαμηλή τιμή του pH (μεταξύ 3,2 και 4,5), δημιουργεί ένα δυσμενές περιβάλλον για την ανάπτυξη μικροβίων.

Ενώσεις με αντιβακτηριδιακή δράση

Το μέλι περιέχει αρκετές ενώσεις σε μικρές αναλογίες που έχουν συσχετιστεί με τις βιοδραστικές του ιδιότητες. Αυτές οι ουσίες μπορεί να είναι ειδικές για μια ποικιλία μελιού ή μπορεί να βρεθούν σε μεταβλητές συγκεντρώσεις μεταξύ διαφορετικών δειγμάτων μελιού, ανάλογα κυρίως με τη βοτανική τους προέλευση.

Υπεροξείδιο του υδρογόνου      

Το υπεροξείδιο του υδρογόνου (H₂O₂) παράγεται όταν το ένζυμο οξειδάση της γλυκόζης (που προστίθεται από τις μέλισσες στο νέκταρ), ενεργοποιείται σε μέτρια αραίωση του μελιού και αντιδρά με τη γλυκόζη, παράγοντας γλυκονικό οξύ και H₂O₂. Η μέγιστη συγκέντρωση H₂O₂ εμφανίζεται σε συγκεντρώσεις που κυμαίνονται από 15% έως 50%. Γενικά, τα σκούρα μέλια συχνά παράγουν υψηλότερες ποσότητες H₂O₂ από τα ελαφρύτερα.

Φαινολικά οξέα και φλαβονοειδή 

Πρόσφατες μελέτες αποκάλυψαν ότι οι πολυφαινόλες είναι βασικά συστατικά στις αντιμικροβιακές επιδράσεις του μελιού⁸.

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΧΡΗΣΗΣ ΣΤΗ ΧΝΝΤΣ

• Ερυθρό ή διαπυημένο σημείο εξόδου ΚΦΚ ΑΙΜΟΚΑΘΑΡΣΗΣ
• Ερυθρό ή διαπυημένο σημείο εξόδου ΠΚ
• Τραύματα διαπυημένα ή μη στο άκρο της αγγειακής προσπέλασης(fistula ή Μόσχευμα)
• Αποστήματα
• Διαβητικό πόδι (40% των ατόμων σε εξωνεφρική κάθαρση είναι διαβητικοί) χειρουργικά τραύματα.
• Αντιμετωπιση: σε gram+ αλλά και ανθεκτικούς gram- οργανισμούς (Pseudomonas, Staphylococcus, Proteus, Klebsiella, Salmonella, MRSA, VRE κ.α.). Χρησιμοποιείται ακόμα και σε ιικές λοιμώξεις όπως ο έρπης (επιχείλιος και γεννητικός) αλλά και σε μύκητες της οικογένειας candida. Χρησιμοποιείται επίσης και σε ονυχομυκητιάσεις.

ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ

• Δεν έχει επίδραση στα επίπεδα γλυκόζης του αίματος και δεν εισχωρεί στην πληγή.
• Δεν έχει παρατηρηθεί ή αναφερθεί καμία παρενέργεια έως σήμερα, συνιστάται εντούτοις να μην χρησιμοποιείται το προϊόν από άτομα αλλεργικά στα συστατικά του
• Έχει έγκριση από τους οργανισμούς FDA, ΕΟΦ και έχει τη σήμανση CE.    

ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΜΕΛΙΟΥ

• Αντιμικροβιακές αλοιφές
• Αντιμικροβιακές γάζες επούλωσης
• Αφρώδες απορροφητικά επιθέματα

ΜΕΛΕΤΕΣ

Το ιατρικό μέλι όχι μόνο αναστέλλει αλλά και σκοτώνει μικρόβια σε συγκεντρώσεις 10-1000 φορές χαμηλότερες από αυτές που είναι πιθανό να επιτευχθούν με τοπική θεραπεία. Η ταχύτητα της φονικής δραστηριότητας αποδεικνύεται από τις καμπύλες χρόνου-θανάτωσης ότι είναι εξαιρετικά γρήγορη⁹.

Σε μια συστηματική ανασκόπηση, η οποία εξέτασε την αποτελεσματικότητα διαφορετικών μελιών ως αντιμικροβιακή θεραπεία έναντι μιας ποικιλίας ανθεκτικών βακτηρίων (MDR). Στη μελέτη αναλύθηκαν 16 πρωτότυπα ερευνητικά άρθρα που περιλάμβαναν συνολικά 18 διαφορετικούς τύπους μελιού έναντι 32 διαφορετικών βακτηριδίων, συμπεριλαμβανομένων πολλών στελεχών MDR. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το Surgihoney ήταν το πιο αποτελεσματικό μέλι, με ελάχιστες ανασταλτικές συγκεντρώσεις τόσο χαμηλές όσο 0,1% (w/v). Ωστόσο, όλα τα μέλια που εξετάστηκαν έδειξαν υψηλή αποτελεσματικότητα έναντι των περισσότερων βακτηριακών ειδών που αναλύθηκαν. Είναι σημαντικό ότι κανένα στέλεχος βακτηρίου δεν απέκτησε αντοχή στο μέλι. Ως εκ τούτου, η χρήση του μελιού ως αντιμικροβιακή θεραπεία θα πρέπει να θεωρείται ως εναλλακτική προσέγγιση για τη θεραπεία λοιμώξεων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά. Ως τοπική αλοιφή, το μέλι παρέχει ένα φυσικό φραγμό μεταξύ του τραύματος και του περιβάλλοντος διεγείροντας μια φλεγμονώδη απόκριση και αποτρέποντας την βακτηριακή λοίμωξης. Τα επιθέματα από μέλι μπορούν να αλλάζονται λιγότερο συχνά από εκείνα χωρίς, με αποτέλεσμα λιγότερο πόνο και δυσφορία για τους ασθενείς. Έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον χρόνο επούλωσης, αποτρέπει τις ουλές και προστατεύει από μικροβιακή μόλυνση, παρέχοντας αποτελεσματική θεραπεία¹⁰.

Μηχανισμός δράσης του μελιού κατά την επούλωση  πληγών

Οι επιδράσεις του μελιού στο ανοσοποιητικό σύστημα, η απολεπιστική του δράση και ο ρόλος του στην αναγέννηση του τραύματος ενισχύθηκαν και διεγέρθηκαν από τις αντιμικροβιακές, αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές του δράσεις, οι οποίες συνέβαλαν σημαντικά στη διαδικασία επούλωσης των πληγών¹¹.

ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ ΤΟ ΜΕΛΙ ΣΤΗΝ ΦΛΕΓΜΟΝΗ

• Διεγείρει τα μονοκύτταρα να απελευθερώσουν φλεγμονώδεις κυτοκίνες – έναρξη φλεγμονωδών διεργασιών.
• Απομακρύνει υπολείμματα και βακτήρια από το τραύμα διεγείροντας ουδετερόφιλα, μακροφάγα, κατά τη φλεγμονώδη φάση.
• Η όξινη φύση του μελιού απελευθερώνει οξυγόνο από την αιμοσφαιρίνη, έναν μηχανισμό που διεγείρει το σχηματισμό κοκκιώδους ιστού και την επούλωση των πληγών. 
• Επανεπιθηλιοποίηση του τραύματος λόγω της υψηλής ωσμωτικής πίεσης. 
• Το υπεροξείδιο του υδρογόνου που περιέχεται στο μέλι μπορεί να διεγείρει την ανάπτυξη νέων τριχοειδών αγγείων στον ιστό του τραύματος.
• Το κολλαγόνο αναδιαμορφώνεται και ευθυγραμμίζεται εκ νέου κατά μήκος των γραμμών τάσης και τα κύτταρα που δεν χρειάζονται πλέον αφαιρούνται με απόπτωση¹².

Το μέλι Manuka έχει ευρέως φάσματος αντιμικροβιακή δράση σε αντίθεση με τα παραδοσιακά αντιβιοτικά.

Ο μηχανισμός δράσης του παραμένει ασαφής. Τα αντιβακτηριδιακά συστατικά του δρουν και στην Pseudomonas aeruginosa. Κανένα συστατικό αυτού του μελιού δεν μπορεί να εξηγήσει τη συνολική αντιμικροβιακή του δράση. Αυτό το μέλι επηρεάζει την έκφραση των γονιδίων στην απόκριση SOS, την οξειδωτική βλάβη και την αίσθηση απαρτίας. Το μέλι Manuka επηρεάζει μοναδικά τα γονίδια που εμπλέκονται στη διαδικασία της εκρηκτικής κυτταρικής λύσης και στη διατήρηση της αλυσίδας μεταφοράς ηλεκτρονίων, προκαλώντας διαρροή πρωτονίων στις μεμβράνες και κατάρρευση της κινητήριας δύναμης πρωτονίων. και προκαλεί αποπόλωση και διαπερατότητα της μεμβράνης στη P. aeruginosa. Αυτά τα δεδομένα δείχνουν ότι η δράση του μελιού Manuka προέρχεται από πολλαπλούς μηχανισμούς δράσης που δεν προκαλούν βακτηριακή αντίσταση13.

Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά αντιβιοτικά, δεν έχουν αναφερθεί βακτήρια ανθεκτικά στο μέλι, ωστόσο, το μέλι παραμένει ανεπαρκώς αξιοποιημένο στην κλινική πρακτική, εν μέρει λόγω έλλειψης κατανόησης του μηχανισμού δράσης του. Εδώ αποδεικνύεται ότι το μέλι επηρεάζει πολλαπλές διεργασίες στα βακτήρια και αυτό δεν εξηγείται από τα κύρια αντιβακτηριακά συστατικά του. Το μέλι επίσης επηρεάζει μοναδικά τις μεμβράνες των βακτηρίων και αυτό μπορεί να αξιοποιηθεί για συνδυαστική θεραπεία με αντιβιοτικά που κατά τα άλλα είναι αναποτελεσματικά από μόνα τους.

Η αντιβακτηριδιακή δράση του μελιού δεν μπορεί να αποδοθεί αποκλειστικά σε μία μόνο ένωση, αλλά οφείλεται σε ένα συνδυασμό ενώσεων. Αυτές οι ενώσεις λειτουργούν για να συγκεντρωθούν και να δημιουργήσουν μια συνεργική αντιβακτηριακή δράση. Περαιτέρω, απαιτούνται μελέτες για τη διερεύνηση της φύσης και των αλληλεπιδράσεων από αυτές τις ενώσεις. Αυτό θα επιτρέψει την ανάπτυξη ειδικών θεραπευτικών παραγόντων με βέλτιστο συνδυασμό αντιβακτηριακών ενώσεων για τη θεραπεία των πολυανθεκτικών βακτηριακών λοιμώξεων. Η παρούσα κατηγοριοποίηση του μελιού, μη υπεροξειδίου και υπεροξειδίου, απαιτεί να αναθεωρηθεί γιατί κάθε τύπος μελιού μπορεί να περιέχει μεταβλητές ποσότητες μη υπεροξειδίου φυτικής προέλευσης. Επομένως, υπάρχει ανάγκη να αναπτυχθούν πιο ευαίσθητες τεχνικές που μπορεί να είναι ικανές, ανίχνευσης και αξιολόγησης διαφορετικών σημαντικών συστατικών στο μέλι καθώς και της συνεργίας και αλληλεπίδρασης. Απαιτούνται κλινικές μελέτες  για να εξεταστεί η περιεκτικότητα στο μέλι του υπεροξειδίου του υδρογόνου και το μέλι χωρίς υπεροξείδιο. Λαμβάνοντας υπόψη τις τρέχουσες οδηγίες για τη θεραπεία της διάρροια, το μέλι θεωρείται ένα από τα βασικά σκευάσματα για τη θεραπεία της διάρροιας γιατί περιέχει ένα φυσικό συνδυασμό προ βιοτικών και πρεβιοτικών και ψευδαργύρου¹⁴.

Το C. difficile, ο αιτιολογικός παράγοντας της σοβαρής φλεγμονής του εντέρου (ψευδομεμβρανώδης κολίτιδα), έχει γίνει η πιο σημαντική νοσοκομειακή διάρροια που σχετίζεται με αντιβιοτικά που έχει αναφερθεί παγκοσμίως.

Το μέλι Manuka έχει αντιβακτηριακές ιδιότητες ικανές να αναστέλλουν το in vitro βιοφίλμ που σχηματίζεται από το C. Difficile¹⁵.

Η κλινική χρησιμότητα των καθετήρων αιμοκάθαρσης περιορίζεται από την αυξημένη λοιμώδη νοσηρότητα και θνησιμότητα. Οι τοπικοί αντισηπτικοί παράγοντες, όπως η μουπιροκίνη, είναι αποτελεσματική στη μείωση αυτού του κινδύνου, αλλά έχει αναφερθεί ότι αποκτά ανθεκτικά  στελέχη. Ο στόχος της παρούσας μελέτης ήταν να προσδιοριστεί η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια της εφαρμογής στο σημείο εξόδου ενός τυποποιημένου αντιβακτηριακού μελιού έναντι της μουπιροκίνης για την πρόληψη των λοιμώξεων που σχετίζονται με τον καθετήρα. Πραγματοποιήθηκε μια τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη δοκιμή που συνέκρινε την επίδραση της εφαρμογής 3/εβδομαδιαία στο σημείο εξόδου αλοιφή Medihoney έναντι της μουπιροκίνης σε ασθενείς που υποβάλλονταν σε αιμοκάθαρση μέσω κεντρικών φλεβικών καθετήρων. Συνολικά συμμετείχαν 101 ασθενείς. Οι συχνότητες βακτηριαιμιών που σχετίζονται με καθετήρα σε ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με μέλι (n = 51) και μουπιροκίνη (n = 50) ήταν συγκρίσιμες (0,97 έναντι 0,85 επεισοδίων ανά 1000 ημέρες καθετήρα, αντίστοιχα, NS). Στην ανάλυση του μοντέλου αναλογικών κινδύνων Cox, η χρήση μελιού δεν συσχετίστηκε σημαντικά με την επιβίωση χωρίς βακτηριαιμία (μη προσαρμοσμένη αναλογία κινδύνου, 0,94, 95% διάστημα εμπιστοσύνης, 0,27 έως 3,24, P = 0,92). Δεν σημειώθηκαν μολύνσεις στο σημείο εξόδου. Κατά την περίοδο της μελέτης, το 2% των σταφυλοκοκκικών απομονώσεων εντός του νοσοκομείου ήταν ανθεκτικά στη μουπιροκίνη. Η εφαρμογή τυποποιημένου αντιβακτηριακού μελιού τρεις φορές την εβδομάδα στα σημεία εξόδου του καθετήρα αιμοκάθαρσης ήταν ασφαλής, φθηνή και αποτελεσματική και οδήγησε σε συγκρίσιμο ποσοστό λοίμωξης που σχετίζεται με τον καθετήρα με αυτό που ελήφθη με μουπιροκίνη¹⁶.

ΣΥΝΟΨΗ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ

• Η εμφάνιση και η ταχεία εξάπλωση των ανθεκτικών στα αντιβιοτικά βακτηρίων είναι μια από τις πιο πιεστικές ανησυχίες για την ανθρώπινη υγεία, αλλά και για τα ζώα που συνδέονται με τον άνθρωπο, τις φάρμες, τα τρόφιμα, το νερό και τα φυσικά οικοσυστήματα παγκοσμίως. Οι περιορισμοί που θέτει η ανάπτυξη και η εμπορευματοποίηση των αντιβιοτικών νέας γενιάς έχουν οδηγήσει σε σχετική απουσία αποτελεσματικών επιλογών στην αγορά και έχουν αναγκάσει την αναζήτηση νέων εναλλακτικών λύσεων. 
• Το μέλι χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα για τις θρεπτικές και φαρμακευτικές του ιδιότητες, ιδιαίτερα για την αντιμικροβιακή του δράση. Αρκετές μελέτες έχουν αποδείξει επιστημονικά την αποτελεσματικότητά του έναντι των παθογόνων βακτηρίων, τόσο ευαίσθητων όσο και ανθεκτικών στα αντιβιοτικά. Στη σύνθεσή του, το μέλι παρουσιάζει εκατοντάδες ενώσεις που δρουν σε διάφορες θέσεις-στόχους. Αυτό το χαρακτηριστικό μπορεί να είναι πίσω από τη δυσκολία των βακτηρίων να αποκτήσουν ανθεκτικότητα στο μέλι.
•  Επιπλέον, η συνδυασμένη χρήση μελιού και αντιβιοτικών μειώνει τις συγκεντρώσεις των φαρμάκων που είναι απαραίτητες για την επίτευξη αποτελεσματικότητας, περιορίζοντας έτσι την πιθανότητα ανάπτυξης αντοχής και επαναφέροντας την ευαισθησία ορισμένων ανθεκτικών βακτηρίων στα αντιβιοτικά.
• Πραγματοποιούνται πολυάριθμες επιστημονικές μελέτες για την αξιολόγηση του αντιμικροβιακού δυναμικού διαφορετικών ουσιών και συνθέσεων που εμπεριέχει το μέλι. Το μέλι μπορεί να βρει μια θέση στην κλινική πρακτική ως μέρος συνδυασμένων αντιμικροβιακών θεραπειών με συστηματικά χορηγούμενα αντιβιοτικά για τη θεραπεία πολυανθεκτικών βακτηρίων, ειδικά σε τοπικές εφαρμογές. Ωστόσο, το μέλι που χρησιμοποιείται για ιατρικούς σκοπούς πρέπει να είναι εγγυημένο, ως προς την αντιβακτηριδιακή του αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά του για τους ασθενείς.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. CDC Vital Signs, results from study 2017-2022: February 2023
2. Allon M. Treatment guidelines for dialysis catheter-related bacteremia: an update. Am J Kidney Dis. 2009;54(1):13-17. doi:10.1053/j.ajkd.2009.04.006
3. Porazko T, Stasiak E, Klinger M. The Impact of the Introduction of Innovative REDS Scale for the Evaluation of Central Tunnelled Catheter (CTC) Exit Site on Infection Prevention in Long-Term Haemodialyzed Patients. Front Surg. 2021 Apr9;8:629367. doi: 10.3389/fsurg.2021.629367. PMID: 33898506; PMCID: PMC8062969.
4. Infections in Hemodialysis PatientsBourne L. Auguste1 and Christopher T. Chan2Evidence-Based Nephrology, Second Edition. Edited by Jonathan C. Craig, Donald A. Molony, and Giovanni F.M. Strippoli. © 2023 John Wiley & Sons Ltd. Published 2023 by John Wiley & Sons Ltd
5. KDOQI Clinical Practice Guideline for Vascular Access: Ενημέρωση 2019 Citation DataAmerican Journal of Kidney Diseases, ISSN: 0272-6386, Vol: 75, Issue: 4, Σελίδα: S1-S164 Έτος Έκδοσης2020
6. Francis A, Cho Y, Johnson DW. Honey in the Prevention and Treatment of Infection in the CKD Population: A Narrative Review. Evid Based Complement Alternat Med. 2015;2015:261425. doi: 10.1155/2015/261425. Epub 2015 Jun 17.PMID: 26167189; PMCID: PMC4488250.
7. O’Grady FW, Lambert HP, Finch RG, Greenwood D. Antibiotic and Chemotherapy. 7th ed. New York: Churchill Living Stone; 1997. 
8. Combarros-Fuertes P, Fresno JM, Estevinho MM, Sousa-Pimenta M, Tornadijo ME, Estevinho LM. Honey: Another Alternative in the Fight against Antibiotic-Resistant Bacteria? Antibiotics (Basel). 2020 Nov 4;9(11):774. doi:10.3390/antibiotics9110774. PMID: 33158063; PMCID: PMC7694208
9. Dryden M, Dickinson A, Brooks J et al (2016) A multi – centre clinical evaluation of reactive oxygen topical wound gel in 114 wounds. J Wound Care 25(3):1–6
10. Nolan VC, Harrison J, Wright JEE, Cox JAG. Clinical Significance of Manuka and Medical-Grade Honey for Antibiotic-Resistant Infections: A Systematic Review. Antibiotics (Basel). 2020 Oct 31;9(11):766. doi:10.3390/antibiotics9110766. PMID: 33142845; PMCID: PMC7693943.10: doi.org/10.1016/j.jtv.2015.12.002
11. Oryan A., Alemzadeh E., Moshiri A. Biological properties and therapeutic activities of honey in wound healing: A narrative review and meta-analysis. J. Tissue Viability. 2016;25:98–118. doi: 10.1016/j.jtv.2015.12.002.
12. Bahari N, Hashim N, Md Akim A, Maringgal B. Recent Advances in Honey-Based Nanoparticles for Wound Dressing: A Review. Nanomaterials (Basel). 2022;12(15):2560. Published 2022 Jul 26. doi:10.3390/nano12152560
13. Bouzo D, Cokcetin NN, Li L, Ballerin G, Bottomley AL, Lazenby J, Whitchurch CB, Paulsen IT, Hassan KA, Harry EJ. Characterizing the Mechanism of Action of  an Ancient Antimicrobial, Manuka Honey, against Pseudomonas aeruginosa   Transcriptomics. M-Systems. 2020 Jun 30;5(3):e00106-20. doi:10.1128/mSystems.00106-20. PMID: 32606022; PMCID: PMC7329319
14. Hussain MB. Role of Honey in Topical and Systemic Bacterial Infections. J Altern Complement Med. 2018 Jan;24(1):15-24. doi: 10.1089/acm.2017.0017. Epub 2017 Aug 24. PMID: 28837361.
15. Biofilm formation of Clostridium difficile and susceptibility to Manuka Honey Eric N Hammond, Eric S Donkor & Charles A Brown  BMC Complementary and Alternative Medicine volume 14, Article number: 329 (2014)
16. Johnson DW, van Eps C, Mudge DW, Wiggins KJ, Armstrong K, Hawley CM, Campbell SB, Isbel NM, Nimmo GR, Gibbs H. Randomized, controlled trial of topical exit-site application of honey (Medihoney) versus mupirocin for the prevention of catheter-associated infections in hemodialysis patients. J Am Soc Nephrol. 2005 May;16(5):1456-62. doi: 10.1681/ASN.2004110997. Epub 2005 Mar 23. PMID:15788475.