Κάλιο: εχθρός και φίλος ταυτόχρονα

Το κάλιο είναι ένα μεταλλικό στοιχείο, με κεφαλαιώδη σημασία για τον ανθρώπινο οργανισμό Αποτελεί ένα βασικό ηλεκτρολύτη, όρος που αναφέρεται σε μια ουσία που διίσταται σε ιόντα (φορτισμένα σωματίδια) σε διάλυμα, καθιστώντας το ικανό να άγει ηλεκτρισμό.

Η φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού εξαρτάται από την αυστηρή ρύθμιση των συγκεντρώσεων καλίου τόσο εντός όσο και εκτός των κυττάρων¹. Είναι το τρίτο σε αφθονία μέταλλο στο σώμα με το μεγαλύτερο ποσοστό να αποθηκεύεται στο ενδοκυτταρικό χώρο, όπου παίζει σημαντικό ρόλο στις διάφορες κυτταρικές διαδικασίες και στο ισοζύγιο υγρών και ηλεκτρολυτών.

Η ποσότητα καλίου στον οργανισμό διανέμεται κυρίως εντός των κυττάρων όπου επηρεάζει την κίνηση των ηλεκτρολυτών και του νερού μεταξύ του ενδοκυτταρικού και του εξ κυτταρικού χώρου.

Δράση-χρήση             

• Διατηρεί την ισορροπία του νερού μαζί με το νάτριο μέσα στα κύτταρα του οργανισμού.
• Συμμετέχει σε διάφορες χημικές αντιδράσεις, ενεργοποιώντας πολλά ένζυμα για παραγωγή ενέργειας.
• Προάγει την καρδιαγγειακή λειτουργία και συμβάλλει στη διατήρηση της αρτηριακής πίεσης.
• Είναι ιδιαίτερα σημαντικό στη μετάδοση των νευρικών ερεθισμάτων που επηρεάζουν θετικά τη λειτουργία των μυών, υποστηρίζοντας την απόδοσή τους.
• Συντελεί στην ισορροπία οξέων-βάσεων στον οργανισμό μαζί με τα ιόντα ασβεστίου, νατρίου και μαγνησίου.
• Υποστηρίζει την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος.

Συμπτώματα Ανεπάρκειας

Μεταβολές στα επίπεδα του καλίου στον οργανισμό μπορεί να προκύψουν λόγω έμετου, διάρροιας, υπερβολικής χρήσης καθαρτικών ή διουρητικών, ή μπορεί να προκληθεί από προβλήματα στα νεφρά, αλκοολισμό, νευρική ανορεξία ή βουλιμία καθώς και από κατάχρηση υπακτικών⁵.

Σε αθλητές η απώλεια καλίου είναι συχνά πιο έντονη λόγω της αυξημένης εφίδρωσης.

Τα χαμηλά επίπεδα καλίου (υποκαλιαιμία) μπορεί να οδηγήσουν σε:

• αδυναμία των μυών

• να επηρεάσουν το καρδιακό ρυθμό, προκαλώντας αλλαγές στη λειτουργία του οργανισμού,

• νευρικότητα,

• κατάθλιψη,

• ανικανοποίητη δίψα,

• ελαττωμένη ανοχή στη γλυκόζη,

• αϋπνία,

• μυϊκή κόπωση και αδυναμία,

• ναυτία και εμετό,

• περιοδικούς πονοκεφάλους,

• πρωτεϊνουρία

• και κατακράτηση νατρίου^2,4.

Τα συμπτώματα υποκαλιαιμίας περιλαμβάνουν επίσης:

• κόπωση,

• κράμπες και εντερική παράλυση, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε φούσκωμα,

• δυσκοιλιότητα και κοιλιακό άλγος

Σοβαρή υποκαλιαιμία μπορεί να οδηγήσει σε μυϊκή παράλυση ή ανωμαλίες στον καρδιακό ρυθμό (καρδιακές αρρυθμίες), που μπορεί να αποβεί μοιραία^2,4 . Σε σπάνιες περιπτώσεις, η συνήθης κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων μαύρης γλυκόριζας έχει οδηγήσει σε υποκαλιαιμία^6,7, λόγω περιεκτικότητας γλυκυρριζικού οξέος, που έχει παρόμοιες φυσιολογικές επιδράσεις με εκείνες της αλδοστερόνης, μια ορμόνη που αυξάνει την απέκκριση του καλίου. Ωστόσο όταν διαγνωσθεί ότι η έλλειψη καλίου οφείλεται σε συγκεκριμένη ασθένεια ή σε πυρετό και διάρροια, ο γιατρός μπορεί συνήθως να αντιμετωπίσει τις υποκείμενες συνθήκες και να διασφαλίσει ότι υπάρχει επαρκές κάλιο στη διατροφή.

Διατροφικές Απαιτήσεις – Ασφάλεια          

Η Συνιστώμενη ημερήσια δοσολογία είναι 2000mg.  Ωστόσο αφύσικα υψηλές συγκεντρώσεις καλίου, ποσότητα άνω των 18g ⁴, αναφέρονται ως υπερκαλιαιμία, που μπορεί να προκαλέσει βλάβη στα νεφρά.

Σε χρόνια νεφρική νόσο παρουσιάζονται υψηλά επίπεδα καλίου στο αίμα, λόγω της μειωμένης αποβολής του από τον ελαττωμένο ή ανύπαρκτο όγκο ούρων.

Υιοθετώντας διατροφή χαμηλή σε κάλιο μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος ανάπτυξης υπερκαλιαιμίας και των συνεπειών αυτής, όπως σοβαρή μυϊκή αδυναμία, παράλυση και καρδιακές αρρυθμίες που μπορεί να οδηγήσουν σε θάνατο.

Προληπτικά μέτρα για την διατήρηση χαμηλών επιπέδων καλίου, αποτελούν η δίαιτα χαμηλή σε κάλιο και η αποφυγή της χρήσης φαρμάκων που αυξάνουν τα επίπεδα καλίου.

Τροφές πλούσιες σε Κάλιο

Το κάλιο δεν αποθηκεύεται στο σώμα και έτσι πρέπει να προσλαμβάνεται μέσω της τροφής. Πλούσιες πηγές καλίου είναι οι μπανάνες, οι πατάτες, το βόειο κρέας, το κοτόπουλο, τα ψάρια, τα δαμάσκηνα, το πορτοκάλι, η σοκολάτα, οι ντομάτες, οι σταφίδες, οι αγκινάρες, το σπανάκι, τα όσπρια, οι ηλιόσποροι και τα αμύγδαλα.

Ενδεικτικός πίνακας τροφών με αντίστοιχες ποσότητες σε κάλιο ¹⁸

Αλληλεπιδράσεις-Αντενδείξεις      

Ορισμένες κατηγορίες φαρμάκων όπως τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (NSAID),  τα αντιπηκτικά, οι καρδιακοί γλυκοζίτες, τα αντί-υπερτασικά και άλλα είναι γνωστό ότι αυξάνουν τον κίνδυνο υπερκαλιαιμίας (αυξημένα επίπεδα καλίου στον ορό) ¹⁹.

Επίσης ορισμένα άλλα φάρμακα, όπως τα βρογχοδιασταλτικά, τα αποσυμφορητικά, διουρητικά καθώς και υψηλές δοσολογίες αντιβιοτικών, γλυκοκορτικοειδών και η καφεΐνη είναι γνωστό ότι αυξάνουν τον κίνδυνο υποκαλιαιμίας (χαμηλά επίπεδα καλίου στον ορό ⁴. Επομένως άτομα υπό φαρμακευτική αγωγή, Έγκυες και θηλάζουσες πρέπει να συμβουλεύονται τον γιατρό τους πριν τη συμπληρωματική λήψη καλίου.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Peterson LN. Potassium in nutrition. In: O’Dell BL, Sunde RA, eds. Handbook of nutritionally essential minerals. New York: Marcel Dekker, Inc; 1997:153-183.
• Sheng H-W. Sodium, chloride and potassium. In: Stipanuk M, ed. Biochemical and Physiological Aspects of Human Nutrition. Philadelphia: W.B. Saunders Company; 2000:686-710.
• Brody T. Nutritional Biochemistry. 2nd ed. San Diego: Academic Press; 1999.Food and Nutrition Board, Institute of Medicine.
• Potassium. Dietary Reference Intakes for Water, Potassium, Sodium, Chloride, and Sulfate. Washington, D. C.: National Academies Press; 2005:186-268. (The National Academies Press)
• Gennari FJ. Hypokalemia. N Engl J Med. 1998;339(7):451-458.Walker BR, Edwards CR. Licorice-induced hypertension and syndromes of apparent mineralocorticoid excess. Endocrinol Metab Clin North Am. 1994;23(2):359-377.
• Mumoli N, Cei M. Licorice-induced hypokalemia. Int J Cardiol. 2008;124(3):e42-44.
• New SA, Bolton-Smith C, Grubb DA, Reid DM. Nutritional influences on bone mineral density: a cross-sectional study in premenopausal women. Am J Clin Nutr. 1997;65(6):1831-1839.
• New SA, Robins SP, Campbell MK, et al. Dietary influences on bone mass and bone metabolism: further evidence of a positive link between fruit and vegetable consumption and bone health? Am J Clin Nutr. 2000;71(1):142-151.
• Tucker KL, Hannan MT, Chen H, Cupples LA, Wilson PW, Kiel DP. Potassium, magnesium, and fruit and vegetable intakes are associated with greater bone mineral density in elderly men and women. Am J Clin Nutr. 1999;69(4):727-736.
• Ascherio A, Rimm EB, Hernan MA, et al. Intake of potassium, magnesium, calcium, and fiber and risk of stroke among US men. Circulation. 1998;98(12):1198-1204.
• Barri YM, Wingo CS. The effects of potassium depletion and supplementation on blood pressure: a clinical review. Am J Med Sci. 1997;314(1):37-40.
• Hajjar IM, Grim CE, George V, Kotchen TA. Impact of diet on blood pressure and age-related changes in blood pressure in the US population: analysis of NHANES III. Arch Intern Med. 2001;161(4):589-593.
• Appel LJ, Moore TJ, Obarzanek E, et al. A clinical trial of the effects of dietary patterns on blood pressure. DASH Collaborative Research Group. N Engl J Med. 1997;336(16):1117-1124.
• Whelton PK, He J, Cutler JA, et al. Effects of oral potassium on blood pressure. Meta-analysis of randomized controlled clinical trials. JAMA. 1997;277(20):1624-1632.
• Green DM, Ropper AH, Kronmal RA, Psaty BM, Burke GL. Serum potassium level and dietary potassium intake as risk factors for stroke. Neurology. 2002;59(3):314-320.
• Ciqual French food composition table version 2012Mandal AK. Hypokalemia and hyperkalemia. Med Clin North Am. 1997;81(3):611-639.

πηγή: https://laneshealth.gr/