Ενδαγγειακή έναντι χειρουργικής φίστουλας

Ο όρος «ενδαγγειακή» ή διαδερμική, σημαίνει την χωρίς χειρουργική τομή πρόσβαση των αγγείων του σώματος με παρακέντηση με βελόνα μέσω του δέρματος.

Dr. Κωνσταντίνος Δ. Λαμπίδης MD, Αγγειοχειρουργός – Αγγειολόγος

Για την δημιουργία της ενδαγγειακής φίστουλας χρησιμοποιούνται ειδικές συσκευές που εισέρχονται μέσω συρμάτων και καθετήρων στα αγγεία (αρτηρία και φλέβα) δια του δέρματος και δημιουργούν μια ένωση μεταξύ τους χωρίς να απαιτείται διατομή των ιστών.

Πόσοι τρόποι ενδαγγειακής φίστουλας υπάρχουν;

Υπάρχουν μέχρι τώρα δύο συστήματα δημιουργίας ενδαγγειακής φίστουλας

• 1ο Σύστημα

To πρώτο σύστημα χρησιμοποιεί δυο λεπτούς καθετήρες (έναν για την αρτηρία και έναν για την φλέβα), οι οποίοι αφού συμπλησιάσουν μεταξύ τους με τη βοήθεια μικροσκοπικών μαγνητών, ενώνουν τα δύο αγγεία ανοίγοντας μια «οπή» (με τη βοήθεια ραδιοσυχνοτήτων) που αποτελεί την αναστόμωση της φίστουλας.

Έτσι το αίμα οδηγείται από την αρτηρία στην φλέβα και τους κλάδους της, οι οποίοι προοδευτικά διατείνονται στην επιφάνεια του χεριού. Αυτοί αφού ωριμάσουν θα είναι έτοιμοι για χρήση στην αιμοκάθαρση. Το σύστημα αυτό απαιτεί την χρήση ιονίζουσας ακτινοβολίας για την καθοδήγηση και σωστή τοποθέτηση των καθετήρων στα αγγεία.

• 2ο Σύστημα

Το δεύτερο σύστημα χρησιμοποιεί υπερήχους για τη καθοδήγηση και παρακέντηση της κεντρικής φλέβας στον αγκώνα και μέσω αυτής, παρακέντηση της παρακείμενης κερκιδικής αρτηρίας.

Στη συνέχεια τοποθετείται μέσω ειδικών καθετήρων η συσκευή που συμπλησιάζει τα δύο αγγεία και με τη χρήση διαθερμίας ανοίγει μια οπή μεταξύ τους δημιουργώντας την αναστόμωση μέσω της οποίας θα αναπτυχθεί η φίστουλα όπως παραπάνω. Εδώ δεν απαιτείται χρήση ιονίζουσας ακτινοβολίας αλλά η λεπτομερειακή καθοδήγηση του Υπερηχογραφήματος.

Τι πλεονεκτήματα μπορεί να έχει η δημιουργία ενδαγγειακής φίστουλας;

H ενδαγγειακή φίστουλα προσθέτει έναν ακόμη τρόπο δημιουργίας φίστουλας σε επιλεγμένους ασθενείς, χωρίς τη διενέργεια ανοιχτής χειρουργικής επέμβασης. Η μέθοδος αυτή, όπου μπορεί να εφαρμοστεί, φαίνεται να έχει πλεονεκτήματα σε σχέση με την φίστουλα που γίνεται χειρουργικά.

Αυτά μπορεί να συνοψισθούν στα πιο κάτω:

• Δεν χρειάζεται χειρουργική επέμβαση – δεν υπάρχει τομή στο δέρμα.
• Ίσως έχει πιο σύντομο χρόνο ωρίμανσης της φίστουλας
• Από τις πρώτες μελέτες φαίνεται πως μπορεί να έχει μεγαλύτερη διάρκεια με λιγότερες επανεπεμβάσεις για την διόρθωσή της.
• Δεν καταργείται η δυνατότητα διενέργειας χειρουργικής φίστουλας

Επιπλέον θεωρείται πως ο τύπος της φίστουλας που δημιουργείται με τον ενδαγγειακό τρόπο παρουσιάζει κάποια πλεονεκτήματα.

Ο κλινικός όρος αναστόμωση περιγράφει την ένωση μεταξύ δύο παρακείμενων αγγείων.

Και τα δύο ενδαγγειακά συστήματα δημιουργούν «πλαγιο-πλάγιες» αναστομώσεις (η μια πλευρά της φλέβας ενώνεται με την προσκείμενη πλευρά της αρτηρίας) που προκαλούν μικρότερο stress στο τοίχωμα των αγγείων, μικρότερο ποσοστό πάχυνσης του τοιχώματός τους και πιο ομαλή ροή του αίματος.

Αποφεύγονται επίσης με την ενδαγγειακή δημιουργία φίστουλας, σπάνιες μεν αλλά αναφερόμενες επιπλοκές της χειρουργικής μεθόδου όπως η λοίμωξη του τραύματος ή τραυματισμός νεύρων.

Τι μειονεκτήματα έχει η ενδαγγειακή φίστουλα;

Παρότι τα αποτελέσματα από την δημιουργία φίστουλας με ενδαγγειακό τρόπο είναι ενθαρρυντικά, τόσο οι συσκευές όσο και οι μέθοδοι δημιουργίας βασίζονται σε νέες τεχνολογίες χωρίς ευρεία εφαρμογή, σε πολύ περιορισμένα κέντρα ανά τον κόσμο.

Απαιτούνται πιο εκτεταμένες μελέτες, πολλές από τις οποίες είναι ήδη σε εξέλιξη, ώστε να επιβεβαιωθεί η αποτελεσματικότητα και η χρησιμότητά τους σε πολλούς ασθενείς. Επιπλέον υπάρχουν σημαντικές διαφορές στην διαμόρφωση της ενδαγγειακής φίστουλας σε σχέση με την χειρουργική.

Επειδή δεν υπάρχει τομή στο χέρι ώστε να προσανατολίζει τους νοσηλευτές, μπορεί να δυσκολεύονται στη διαδικασία της παρακέντησης. 

Απαιτείται δε εξατομικευμένη αντιμετώπιση του κάθε ασθενούς αφού τόσο η ψηλάφηση όσο και η πίεση του αίματος μέσα στις φλέβες της ενδαγγειακής φίστουλας διαφέρουν σημαντικά σε σχέση με της χειρουργικής. Αναμένεται πως καθώς θα αυξάνει η εμπειρία από την όλο και πιο ευρεία εφαρμογή των μεθόδων, θα μειώνονται αυτές οι δυσκολίες στην χρησιμοποίηση της ενδαγγειακής φίστουλας. Τέλος, όπως με όλα τα τεχνολογικά προϊόντα στην αρχική τους εφαρμογή, το κόστος των συστημάτων αυτών είναι υψηλό.

Μπορώ να υποβληθώ σε ενδαγγειακή φίστουλα;

Τα κριτήρια για τη διενέργεια ενδαγγειακής φίστουλας είναι παρόμοια με αυτά της χειρουργικής.

Απαιτείται να υπάρχει διάμετρος αγγείων >2χιλ. αλλά επιπλέον και συγκεκριμένα ανατομικά χαρακτηριστικά των αγγείων που θα χρησιμοποιηθούν, όσον αφορά στην πορεία και την εγγύτητά τους. Γι’ αυτό η λεπτομερειακή μελέτη με Υπερήχους κατά τον σχεδιασμό της επέμβασης είναι εξαιρετικά σημαντική μιας και θα χαρτογραφήσει αναλυτικά τόσο την διάμετρο όσο και την πορεία αλλά και την βατότητα των αγγείων.

Εάν διαπιστωθεί πως αν δεν υπάρχουν ικανοποιητικές διατιτραίνουσες φλέβες (οι φλέβες που συνδέουν τις επιφανειακές με τις εν τω βάθει φλέβες των χεριών), αλλά όμως επαρκής κεφαλική ή βασιλική φλέβα, μπορεί να είναι προτιμότερο η δημιουργία χειρουργικής και όχι ενδαγγειακής φίστουλας.

Τα πρώτα αποτελέσματα από την πιλοτική εφαρμογή της ενδαγγειακής φίστουλας σε συγκεκριμένα κέντρα ανά τον κόσμο είναι πολύ ενθαρρυντικά.

Αναμφίβολα θα αποτελέσει μια σημαντική εναλλακτική μέθοδο δημιουργίας φίστουλας σε επιλεγμένους ασθενείς αποτελώντας ένα ακόμα όπλο στην φαρέτρα των ιατρών που ασχολούνται με τις αγγειακές προσπελάσεις, αυξάνοντας τις πιθανές θέσεις ή και δημιουργώντας ακόμη καλύτερες φίστουλες προς όφελος των ασθενών τους.

Συζητήστε με τον γιατρό σας ώστε μαζί να αποφασίσετε ποια είναι η καλύτερη προσπέλαση για εσάς αλλά και τις δυνατότητες που έχετε να κάνετε ενδαγγειακή φίστουλα.