Διαιτητικές οδηγίες για τους ασθενείς με προχωρημένη νεφρική ανεπάρκεια

Η δίαιτα στους  ασθενενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια παίζει σπουδαίο ρόλο γιατί προφυλάσσει από την αύξηση του φωσφόρου και του καλίου του αίματος, η οποία έχει άσχημα επακόλουθα για τον οργανισμό. Επειδή η νεφρική ανεπάρκεια που έχετε είναι προχωρημένη η ισορροπία στη δίαιτα είναι δύσκολη και πρέπει να έρχεσθε συχνά σε επαφή με το γιατρό σας.

Υγρά

Ίσως έχει μειωθεί η ποσότητα των ούρων που αποβάλλετε. Όσο πιο λίγα ούρα βγάζετε, τόσο λιγότερα υγρά πρέπει να πίνετε. Η μεγάλη ποσότητα των υγρών μπορεί να είναι επικίνδυνη γιατί τα επιπλέον υγρά θα αυξήσουν την αρτηριακή πίεση και υπάρχει ο κίνδυνος καρδιακής ανεπάρκειας και  του πνευμονικού οιδήματος.

Τα υγρά προκαλούν γρήγορη αύξηση του βάρους του σώματος. Μια γρήγορη αύξηση του βάρους του σώματός σημαίνει οτι πίνετε πολλά υγρά ή ότι παίρνετε πολύ αλάτι. Αυτός είναι ο λόγος που πρέπει να ζυγίζεστε συχνά το πρωί, με ελάχιστα ρούχα και αφού αδειάσετε την ουροδόχο κύστη.

Όσοι έχουν διούρηση μπορούν να πίνουν περισσότερο από όσους δεν έχουν ούρα. Όμως θα πρέπει να ξέρουν ότι δεν μπορούν να αποβάλλουν πάρα πολλά ούρα, όπως συμβαίνει στα άτομα με φυσιολογικούς νεφρούς και η λήψη των υγρών δεν πρέπει να είναι υπερβολική.

Συνήθως πρέπει να παίρνουν από δύο έως δυόμισι λίτρα υγρά, δηλαδή να αποβάλλουν ένα με ενάμισι λίτρο ούρα το 24ωρο. Να λάβετε υπόψη ότι πολύ νερό έχουν τα φρούτα και πολλά τρόφιμα. ( δείτε στο παράρτημα ).

Θερμίδες

Οι θερμιδικές ανάγκες είναι διαφορετικές απο άτομο σε άτομο,στους άνδρες απο τις γυναίκες και για αυτό θα σας δοθεί χωριστά η οδηγία. Για παράδειγμα αν ζυγίζετε  60 κιλά και κάνετε καθιστική ζωή, πρέπει να καταναλώνετε περίπου 1800-2000 θερμίδες την ημέρα. Αντίθετα, εάν ζυγίζετε 80 κιλά και κάνετε χειρωνακτική εργασία, τότε οι θερμίδες δεν πρέπει να είνα λιγότερες από 3000.

Λευκώματα

Ο οργανισμός φτιάχνει από τα λευκώματα της τροφής απαραίτητα δομικά υλικά για την ανάπτυξη και διατήρησή του στη ζωή. Όμως συγχρόνως παράγονται και άχρηστα ή βλαβερά υλικά που σε εσάς δεν αποβάλλονται, λόγω βλάβης των νεφρών.

Το κυριότερο άχρηστο υλικό που παραμένει στο αίμα είναι ή ουρία που μπορεί να ανέβει σε υψηλά επίπεδα.

Τότε μπορεί να παρουσιάσετε γενικά αδιαθεσία, ναυτία, ζάλη, λόξυγγα και εμετούς. Είναι λοιπόν αναγκαίο, για να ελλατώσουμε και τα άχρηστα προϊόντα, να περιορίσουμε το λεύκωμα της δίαιτας.Τα ζωϊκά λευκώματα, δηλαδή  το γάλα, τα αυγά, τα ψάρια,τα πουλερικά,το  τυρί και τα κρέατα ονομάζονται πρωτεϊνες υψηλής βιολογικής αξίας, επειδή περιέχουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα. Αυτά παράγουν μετά το μεταβολισμό τους, λιγότερα βλαβερά υλικά.

Τα φυτικά λευκώματα δηλ. τα όσπρια, τα ζυμαρικά, το ρύζι και ορισμένα λαχανικά, ονομάζονται πρωτεΐνες χαμηλής βιολογικής αξίας, γιατί δεν περιέχουν τα απαραίτητα αμινοξέα. Οι πρωτεΐνες αυτές παράγουν περισσότερα άχρηστα και βλαβερά υλικά.

Για αυτό η δίαιτά σας πρέπει να είναι μεν περιορισμένη σε λεύκωμα, αλλά να περιλαμβάνει πρωτεϊνες υψηλής βιολογικής αξίας, ώστε να διατηρούνται οι μυς, να φτιάχνονται καινούργιοι ιστοί και να προλαβαίνεται η φθορά.

Λίπη

Ο οργανισμός μας έχει ανάγκη από απαραίτητα λιπαρά οξέα και βιταμίνες που βρίσκονται στο λίπος. Είναι προτιμότερα τα φυτικά ( ακόρεστα ) λίπη (μαργαρίνη, ελαιόλαδο, αραβοσιτέλαιο κλπ ), από τα ζωικά (κορεσμένα) λίπη (βούτηρο, χοιρινό κρέας, τυρί).

Καλό είναι επίσης, να αφαιρείται το λίπος απο το κρέας και το δέρμα από το κοτόπουλο, για να αποφεύγετε τα μη αναγκαία ζωϊκά λίπη και να προτιμάτε το ασπράδι απο τον κρόκο του αυγού.

Αλάτι

Οι φυσιολογικοί νεφροί αποβάλουν το πλεόνασμα του αλατιού με τα ούρα και διατήρουν το απαραίτητο ισοζύγιο. Το νάτριο μαζί με ένα άλλο στοιχείο της φύσης, το χλώριο αποτελεί το μαγειρικό αλάτι που χρησιμοποιούμε στο μαγείρεμα,

Το αλάτι υπάρχει σε αφθονία στις τροφές και είναι απαραίτητο για τον οργανισμό. Κανονικά το αλάτι αποβάλλεται απο τους νεφρούς, αλλά σε εσάς μπορεί να κατακρατείται. Η συνολική ημερήσια κατανάλωση αλατιού πρέπει να είναι περιορισμένη και πρέπει να προσέχετε το φυσικό αλάτι που υπάρχει στις τροφές. Η αυξημένη κατανάλωση αλατιού προκαλεί δίψα και κατακράτηση υγρών και αύξηση της αρτηριακής πίεσης.

Μερικές τροφές με υψηλή περιεκτηκότητα αλατιού πρέπει να αποφεύγονται, όπως:

• οι σούπες Knorr και Maggi,
• τα τουρσιά,
• οι ελιές,
• οι πίκλες
• το μπέικον,
• τα αλλαντικά και
• ορισμένα τυριά.

Μην καταναλώνετε υποκατάστατα άλατος γιατί αυτά έχουν πολύ κάλιο. Μπορείτε να χρησιμοποιείτε βότανα ή μυρωδικά (βασιλικό, μαϊντανό, δυόσμο) για να είναι πιο νόστιμο το φαγητό σας.

Διάβασε επίσης: Πίνακας τροφών και η περιεκτικότητά τους σε Νάτριο

Κάλιο    

 Οι φυσιολογικοί νεφροί αποβάλλουν τις ποσότητες καλίου που περισσεύουν. Επειδή, όμως οι νεφροί σας δεν λειτουργούν καλά, το κάλιο μπορεί να μην αποβάλλεται εύκολα και να αναπτύσσεται υπερκαλιαιμία ( αυξημένο κάλιο στο αίμα ) με κύριο κίνδυνο την καρδιακή αρρυθμία.

Υψηλές ποσότητες καλίου στο αίμα μπορεί να προκαλέσουν ανακοπή της καρδιάς. Δείτε στο παράρτημα παράρτημα ποιες τροφές είναι πλούσιες σε κάλιο.

Διάβασε επίσης: Πίνακας τροφών και η περιεκτικότητά τους σε Κάλιο

Φωσφόρος

Ο φωσφόρος βρίσκεται σε αυξημένη περιεκτικότητα στο γάλα, στο τυρί, στο συκώτι, στους ξηρούς καρπούς και στο γιαούρτι ( δείτε παράρτημα ). Συνήθως αποβάλλεται από τον οργανισμό με τα ούρα, σε όσους όμως δεν έχουν καλή νεφρική λειτουργία μαζεύεται στο αίμα και δημιουργεί προβλήματα, δηλ. κνησμό (φαγούρα), προβλήματα στα οστά (νεφρική οστεοδυστροφία) και στα αγγεία.

Για τη μείωση του φωσφόρου χρησιμοποιούνται φάρμακα που δεσμεύουν το φωσφόρο της τροφής στο έντερο και δεν επιτρέπουν την απορρόφησή του και την είσοδό του στο αίμα. Αυτά τα χάπια να τα παίρνετε μαζί με το φαγητό σας.

Διάβασε επίσης: Πίνακας τροφών και η περιεκτικότητα τους σε Φώσφορο

Υποδείγματα δίαιτας 40 γρ. λεύκωμα

Οι ποσότητες αφορούν σε μαγειρεμένες τροφές. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν με όποια σειρά θέλετε με σκοπό να έχετε μεγαλύτερη ποικιλία.

Εάν σας δοθεί η οδηγία για λιγότερο λεύκωμα  το 24ωρο από 40 γρ περιορίστε την ποσότητα των τροφών που έχουν λεύκωμα. Μπορείτε να χρησιμοποιείτε ελάχιστες ποσότητες μπαχαρικών για να είναι νόστιμο το γεύμα. Μικρές παρεκκλίσεις από τη δίαιτα δεν είναι καταστροφικές, αρκεί να μην είναι συχνές.

Έτσι μπορείτε και πρέπει να συμμετέχετε σε κοινωνικές εκδηλώσεις και να τρώτε περιστασιακά, εάν θέλετε, σε εστιατόριο.

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟΥ ( I )

Πρωί

• Ένα ποτήρι νερού γάλα με καφέ ( 200 γρ )
• Δύο μικρές φρυγανιές ή κρίσπις ή κράκερς
• Τέσσερα κουταλάκια μαργαρίνη ( 20γρ ) από αραβοσιτέλαιο χωρίς αλάτι
• κουτάλια μαρμελάδα

Ενδιάμεσα

• Μια φέτα ψωμί 40
• 40 γρ τυρί ανάλατο

Μεσημέρι

• 120γρ κοτόπουλο (ψητό ή βραστό)
• Μια μικρή μερίδα βραστή σαλάτα
• Πατάτες 100γρ ( όχι τηγανητές )
• Μια μερίδα λαδερά (200γρ )
• 40 γρ ψωμί ή 4 μικρές φρυγανιές
• Μια κομπόστα χωρίς σιρόπι

Απόγευμα

• Ένα φρούτο

Βράδυ

• Κότοπουλο 60 γρ (ψητό ή βραστό) ή τυρί ανάλατο
• Μια κανονική βραστή σαλάτα
• 100γρ ρύζι
• Μια φέτα ψωμί ή μικρές φρυγανιές Μια κομπόστα με σιρόπι

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟΥ (II)

Πρωί

• Ενα ποτήρι νερού άπαχο γάλα με καφέ (200γρ)+ 1 κουταλιά ζάχαρη
• Δύο μικρές φρυγανιές ή κρίσπις ή κράκερς

Ενδιάμεσα

• Μια φέτα ψωμί (40γρ)
• 40γρ τυρί ανάλατο

Μεσημέρι

• 120γρ κρέας (ψητό ή βραστό)
• 100γρ ρύζι
• Μια κανονική μερίδα βραστή σαλάτα
• Μια κανονική (200γρ) λαδερά
• Μια φέτα ψωμί ή 4 μικρές φρυγανιές
• Μια κομπόστα χωρίς σιρόπι

Απόγευμα

• Ένα  φρούτο

Βράδυ

• 60γρ όσπρια
• Ζυμαρικά
• Μια μερίδα βραστή σαλάτα
• Μια φέτα ψωμί ή 4 μικρές φρυγανιές
• Ένα φρούτο

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟΥ (III)

Πρωί

• Ένα ποτήρι άπαχο γάλα (200γρ) με καφέ + μία κουταλία ζάχαρη
• Δύο μικρές φρυγανιές ή κρισπίς

Ενδιάμεσα

• Μια φέτα ψωμί (40γρ) ή 4 κρίσπις
• 40 γρ τυρί ανάλατο7

Μεσημέρι

• 120γρ ψάρι σχάρας
• Μια σαλάτα (κανονική μερίδα) ωμή
• 160γρ πατάτες (όχι τηγανητές)
• Μια μερίδα λαδερά
• Μια φέτα ψωμί ή 4 μικρές φρυγανιές
• Μια κομπόστα χωρίς σιρόπι

Απόγευμα

• Ένα φρούτο

Βράδυ

• Μια σαλάτα βραστή
• 100γρ ζυμαρικά
• Μια φέτα ψωμί χωρίς σιρόπι

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Περιεκτικότητα των τροφών σε Κάλιο, Φωσφόρο και Νερό:

ΠΗΓΗ: Αλέξανδρος Γεράκης (Νεφρολόγος) www.alexandrosgerakis.gr