Περιτοναϊκή κάθαρση – Ιστορική αναδρομή – Μέθοδοι

Ιστορική Αναδρομή

Η πρώτη αναφορά στις απεκκριτικές ιδιότητες του περιτοναίου και στο ρόλο των υπέρτονων περιτοναϊκών διαλυμάτων έγινε το 1872 από τον Wegner με πειράματα σε πιθήκους. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1923 έγινε από τον Ganter η πρώτη προσπάθεια απομάκρυνσης ουραιμικών τοξινών σε άνθρωπο μέσω χορήγησης φυσιολογικού ορού ενδοπεριτοναϊκά.

Τα επόμενα χρόνια συνεχίστηκαν τα πειράματα απομάκρυνσης ουραιμικών τοξινών μέσω της περιτοναϊκής μεμβράνης, χωρίς όμως επιτυχία.

Υπήρξαν συχνές λοιμώξεις και προβλήματα που αφορούσαν το χώρο αποθήκευσης των γυάλινων δοχείων που περιείχαν τα περιτοναϊκά διαλύματα.

Οι λοιμώξεις αναπτύσσονταν εξαιτίας της ατελούς αποστείρωσης των υλικών και των επαναλαμβανόμενων παρακεντήσεων λόγω μη ύπαρξης μόνιμου καθετήρα.

Το 1952 ο Grollman αντικατέστησε τους μεταλλικούς καθετήρες με πλαστικούς, και 7 χρόνια αργότερα ο Doolan κατασκεύασε τους καθετήρες από πολυαιθυλαίνιο μακράς χρήσης, ενώ το 1968 ο Tenckhoff εισήγαγε τους καθετήρες από σιλικόνη οι οποίοι αποτελούν το πρότυπο για όλους τους σύγχρονους καθετήρες.

Ο καθηγητής Δημήτριος Ωραιόπουλος έδωσε λύση στο πρόβλημα της επαναλαμβανόμενης παρακέντησης, καθιερώνοντας στο Toronto Western Hospital τους μόνιμους καθετήρες Tenckhoff.

Παράλληλα, ο ίδιος το 1977 εισήγαγε την χρήση των πλαστικών σάκων μίας χρήσης (“The Oreopoulos technique for C.A.P.D.”) μειώνοντας σημαντικά τα επεισόδια περιτονίτιδας (1 επεισόδιο/13μήνες/ασθενή)

Έτσι λοιπόν, συνέβαλλε και στη λύση της αποθήκευσης των περιτοναϊκών διαλυμάτων. Ο Ωραιόπουλος εφάρμοσε και άλλες καινοτόμες πρακτικές όπως η ενδοπεριτοναϊκή χρήση των αμινοξέων ως ωσμωτικούς παράγοντες, η ενδοπεριτοναϊκή χορήγηση ινσουλίνης σε διαβητικούς ασθενείς, μόνιμους περιτοναϊκούς καθετήρες (The Oreopoulos-Zellerman peritoneal dialysis catheter) και γενικότερα συνέβαλε στην παγκόσμια εφαρμογή της Συνεχούς Φορητής Περιτοναϊκής Κάθαρσης (Σ.Φ.Π.Κ.) ως αποδεκτής μεθόδου υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας.

Μέθοδοι Περιτοναϊκής Κάθαρσης

Η Περιτοναϊκή Κάθαρση (peritoneal dialysis, P.D.) είναι εδώ και 30 χρόνια μια καλά τεκμηριωμένη θεραπευτική επιλογή εξωνεφρικής υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας, για ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο (Χ.Ν.Ν.) τελικού σταδίου. Στη μέθοδο αυτή η μεταφορά των ουσιών γίνεται μεταξύ του αίματος των τριχοειδών αγγείων του περιτοναίου και ενός διαλύματος που εγχύεται, μέσω ενός καθετήρα, στην περιτοναϊκή κοιλότητα.

Η μετακίνηση των ουσιών γίνεται μέσω της περιτοναϊκής μεμβράνης η οποία λειτουργεί ως ημιδιαπερατή μεμβράνη. Έτσι άχρηστες ουσίες αποβάλλονται στο περιτοναϊκό διάλυμα και απομακρύνονται από τον οργανισμό με την ανανέωση του διαλύματος, ενώ χρήσιμες ουσίες μετακινούνται από το διάλυμα στον ενδο-αγγειακό χώρο.

Ο τρόπος, η συχνότητα ανανέωσης του περιτοναϊκού διαλύματος και ο χρόνος παραμονής του στην περιτοναϊκή κοιλότητα διαφέρουν ανάλογα με το είδος της περιτοναϊκής κάθαρσης που εφαρμόζεται.

Οι δύο κύριες μέθοδοι είναι:

• Η συνεχής φορητή περιτοναϊκή κάθαρση (Σ.Φ.Π.Κ.)–Continuous Ambulatory Peritoneal Dialysis (C.A.P.D.) όπου ο ασθενής αλλάζει μόνος του (χειροκίνητα) στο σπίτι το περιτοναϊκό διάλυμα, 4 φορές την ημέρα.

• Η αυτοματοποιημένη -συνεχής κυκλική περιτοναϊκή κάθαρση (Α.Π.Κ).- Automated Peritoneal Dialysis (A.P.D.) όπου οι αλλαγές του διαλύματος γίνονται με μηχάνημα στο οποίο συνδέεται κάθε βράδυ ο ασθενής για 10-12 ώρες.

Στην περιτοναϊκή κάθαρση υπάρχει μεγαλύτερη αυτονομία του ασθενούς, καθώς η μέθοδος γίνεται στο σπίτι και όχι σε μονάδα αιμοκάθαρσης.

Μετά την εκπαίδευση του ασθενούς στη μέθοδο συνήθως απαιτείται μια επίσκεψη κάθε 2 μήνες στο νοσοκομείο. Για την εφαρμογή της μεθόδου προϋπόθεση αποτελεί ο ασθενήςνα είναι ικανός να εκπαιδευτεί και να εφαρμόσει τη μέθοδο και ότι υπάρχει ο κατάλληλος χώρος στο σπίτι του.

Με την περιτοναϊκή κάθαρση, η κάθαρση και η αφαίρεση των υγρών γίνεται σταδιακά όλο το 24ωρο και όχι 4 ώρες κάθε δεύτερη μέρα, όπως στην αιμοκάθαρση, για αυτό και οι επιτελούμενες αλλαγές στον οργανισμό είναι πιο ήπιες και η διαδικασία μοιάζει περισσότερο με τη φυσιολογική λειτουργία των νεφρών. Για το λόγο αυτό η μέθοδος ενδείκνυται σε περιπτώσεις σοβαρής καρδιακής ανεπάρκειας, όπου η κλασική αιμοκάθαρση μπορεί να προκαλεί σοβαρά προβλήματα αιμοδυναμικής αστάθειας.

Επιμέλεια: Ελένη Μαρκή, Αναπλ. Προϊσταμένη Μ.Π.Κ. Γεν. Νοσ. Αθηνών Λαϊκό, Χριστίνα – Ιωάννα Οικονόμου, νοσηλεύτρια MSc, Μ.Π.Κ. Γεν. Νοσ. Αθηνών Λαϊκό

Διαβάστε επίσης:

Περιτοναϊκή κάθαρση – Ιστορική αναδρομή – Μέθοδοι

Διαβάστε επίσης:

Περιτοναϊκή κάθαρση: Κολυμπήστε άφοβα και με ασφάλεια για το στόμιο εξόδου, με έναν απλό σάκο κολοστομίας – (μελέτη Νεφρολογικού Τμήματος Γενικού Νοσοκομείου Α. Φλέμινγκ)